Agresja u dzieci – jak sobie z nią radzić

W takiej sytuacji trzeba reagować szybko i w odpowiedni sposób. Nie można doprowadzić do tego, aby agresja stała się stałym zachowaniem w repertuarze dziecka.

Przyczyna leży głębiej

Agresja to zachowanie wrodzone – pozwala na przetrwanie w trudnych warunkach. Jednak gdy zostaje skierowana bez powodu przeciwko innym – staje się sporym problemem. U dzieci agresja nie wynika z ich „złego charakteru”, ale często z różnych problemów, z którymi maluch nie potrafi poradzić sobie inaczej. Agresja to jego sposób na rozładowanie napięcia np. kiedy w rodzinie zdarzają się problemy i dziecko nie ma poczucia regularności i przewidywalności. Przemoc może także wynikać z braku poczucia bezpieczeństwa, zazdrości lub poczucia braku akceptacji. To także często reakcja na zbyt rzadki kontakt z rodzicami. Dziecko chce, aby poświęcano mu więcej czasu i reaguje w ten sposób, bo czuje się opuszczone lub też chce po prostu zwrócić na siebie uwagę.

Wiele źródeł agresji

Źródeł agresji u dzieci może być bardzo wiele, jednak dwie częste grupy powodów to naśladownictwo i chęć uzyskania korzyści. Naśladownictwo to powielanie zachowania, które widziało się u kogoś innego. Agresywne zachowanie nasze dziecko może podpatrzeć u innych dzieci lub osób dorosłych, ale także w mediach. Niektóre bajki są niestety przesiąknięte przemocą. Dziecko widząc co robi jego ulubiony bohater, może spróbować wykonać to samo. Dlatego bardzo ważne jest kontrolowanie tego, co nasz maluch ogląda.

Niestety, w dzisiejszych czasach nawet programy przeznaczone dla najmłodszych zawierają sceny przemocy. Dziecko może także bić, ponieważ chce uzyskać dla siebie korzyść i wydaje mu się, że agresja to metoda, dzięki której stanie się to możliwe. Taka sytuacja ma miejsce szczególnie, gdy zbyt rozpieściliśmy naszego malucha. Nie jest przyzwyczajony do odmowy i przemocą chce wymusić zgodę.

Rozwiąż problem

Dziecko niestety nie poradzi sobie samo z hamowaniem swoich agresywnych odruchów. To rodzice muszą mu w tym pomóc. Wprowadzenie w życie kilku prostych rad wymienionych poniżej powinno przynieść pożądany skutek w radzeniu sobie z dzieckiem, które bije innych.

Poszukaj źródła

Zanim zaczniesz tłumaczyć maluchowi dlaczego nie wolno bić innych, zastanów się co może być przyczyną jego agresji. Jeśli okaże się, że możesz coś zmienić ze swojej strony, np. okazać mu więcej uwagi, zrób to. Być może wtedy problem zniknie w mgnieniu oka. Nie można zakładać, że dziecko bije ot tak, bez przyczyny. Dlatego trzeba zwalczyć nie tylko agresję, ale także jej źródła.

Nie bij!

Agresja rodzi agresję. To zdanie, tak dobrze znane każdemu rodzicowi, jest potwierdzoną psychologicznie prawdą. Bijąc dziecko w odpowiedzi na jego złe zachowanie uczymy je, że agresja to dobra reakcja na nieodpowiadające nam zachowanie innych. Maluch zawsze uczy się od rodziców, to oni są dla niego wzorem i to ich zachowania będzie powtarzał w dorosłym życiu. Bijąc powodujemy nie tylko „doraźne” szkody fizyczne i psychiczne (poczucie poniżenia), ale wpływamy na dorosłe życie naszego dziecka.

Znajdź złoty środek

Wychowując dziecko nie można być ani zbyt surowym, ani zbyt pobłażliwym. Agresja może być konsekwencją obydwu tych rzeczy. Zbyt duże wymagania prowadzą do poczucia napięcia, które dziecko może chcieć rozładować bijąc. Z kolei wspomniane już pobłażanie często skutkuje agresją w reakcji na odmowę. W takiej sytuacji należy stanowczo odmówić i absolutnie nie zmieniać zdania.

Wpajaj normy

Agresywne zachowanie lepiej uprzedzić, niż za nie karać, dlatego należy wpoić dziecku, które zachowania są dobre, a które złe. Musi wiedzieć jakie mamy wobec niego oczekiwania i czego nie powinno robić. Maluch musi mieć świadomość norm zachowania. Jeśli już je ustalimy, trzeba się ich konsekwentnie trzymać.

Rozmawiaj, rozmawiaj, rozmawiaj

Dziecku, które zachowało się w agresywny sposób należy spokojnie wytłumaczyć, że nie wolno tak robić i że sprawia to ból. Nie wychodźmy z założenia, że maluch sam z siebie zrozumie, że kogoś krzywdzi. Dwuletnie dziecko nie musi zdawać sobie sprawy, że uderzenie boli. Trzeba mu o tym powiedzieć. Za każdym razem, kiedy będzie się agresywnie zachowywało trzeba powiedzieć i zrobić dokładnie to samo – wtedy dziecko zrozumie, że to, co robi jest złe. Ważne, aby w wypadku gdy maluch kogoś uderzy zareagować bardzo szybko. Stanowczo i spokojnie wytłumaczyć dlaczego nie wolno zachowywać się w ten sposób. Gdy natomiast pociecha wpadła w prawdziwą furię należy z tłumaczeniem poczekać, aż się uspokoi. Wysłać dziecko do swojego pokoju i ze stoickim spokojem przeczekać napad wściekłości. Dopiero wtedy, gdy będzie już spokojne, nasze słowa trafią do niego.

Lepiej nagradzać niż karać

Staraj się często chwalić dziecko za dobre zachowanie i przestrzeganie ustalonych reguł zachowania. Nagrodą nie koniecznie musi być coś namacalnego – zabawka lub słodycz, ale dodatkowe wyjście na spacer lub ciekawa, nowa zabawa. Dla malucha pochwała z ust rodzica jest ogromnie ważna – uczy się wtedy dobrego zachowania i chce zasłużyć na kolejną. W przypadku małych dzieci karanie sprawia większą trudność niż gdy mamy do czynienia z dzieckiem nieco starszym. U maluchów najważniejsze jest bowiem tłumaczenie i rozmowa, gdyż tak małe dziecko może po prostu nie wiedzieć, że bicie jest złe.

Konsekwencja to podstawa

Najważniejszą rzeczą, której konsekwentnie należy się trzymać to to, że reakcja na agresywne zachowanie powinna być zawsze taka sama. Nie można, nawet gdy padamy z nóg, ignorować tego, że dziecko uderzyło nas lub kogoś innego. Każdy taki postępek musi wywołać reakcję rodzica.