Nasz przepis na wychowawczy sukces? Podsuwamy kilka wartościowych pozycji!
Własna intuicja plus – do poduszki – kilka słów sprawdzonych ekspertów, którzy widzą w dziecku przede wszystkim człowieka. Traktują go z szacunkiem, ufają jego kompetencji i podążają za jego potrzebami.
Szkoda, że w szkole nie uczą przedmiotu „wychowanie”. Nie uczą, bo materiału starczyłoby nie tyle na szkolne lekcje, co na całe pięć lat studiów. I chyba nadal nie zdążono by wyłożyć wszystkiego… Cóż nam, rodzicom pozostaje? Polegać na własnej rodzicielskiej intuicji, słuchać (a może właśnie nie słuchać…?) rad starszych życzliwych, co to wychowali już „całe stadko” albo od czasu do czasu sięgnąć po poradnik napisany przez kogoś, kto – z racji swojego wykształcenia bądź doświadczenia – opiera swoje porady na faktycznej wiedzy. Ostatnie poniżej!
Jesper Juul
Klasyk. Europejski autorytet w dziedzinie wychowania. Duński terapeuta rodzinny i pedagog o światowej renomie, który w czasie swojej kariery zawodowej napisał wiele bestsellerowych poradników dotyczących wychowania dzieci. Z jego książek uczą się rodzice na całym świecie. Czego? Przede wszystkim tego, że żadna metoda wychowawcza nie jest potrzebna, by zapewnić dziecku dobre, szczęśliwe dzieciństwo. Juul nie daje gotowych recept, ale inspiruje, naprowadza, zwraca uwagę. Dwie z jego najpopularniejszych pozycji poniżej:
Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej?
Rodzice często czują się bezradni wobec własnych dzieci – ich reakcji, zachowań, emocji. Gubią się w gąszczu porad wychowawczych, mających sprawić, że ich pociechy staną się bardziej posłuszne i grzeczne. Juul mówi jasno: dzieci wcale nie muszą być grzeczne! Powinny natomiast mieć poczucie własnej wartości – wierzyć w swoje siły i nawiązywać dobre, zdrowe relacje z innymi. Powinny także uczyć się odpowiedzialności za siebie i innych.
Książka skłania rodziców do zastanowienia się nad bardzo ważnymi kwestiami, jak chociażby to, czy właściwie rozumiemy zachowanie naszych dzieci? Czy umiemy zauważyć ich problemy? Jak możemy rozwinąć ich poczucie własnej wartości i wiarę w siebie? Jakim traktowaniem krzywdzimy je najbardziej?
„Nie” z miłości
W tej książce Juul zdradza na czym polega trudna sztuka odmawiania dzieciom. Podpowiada, jakich słów używać, kiedy rzeczywiście chcemy im czegoś zabronić, a jakich zdecydowanie unikać. Jak radzić sobie z dziecięcą frustracją? Czy rodzicielskie zdanie naprawdę nie może podlegać negocjacjom i czy dziecko też ma prawo mówić swoim rodzicom „nie” czy powinno być im bezwzględnie posłuszne?
Ku zaskoczeniu niektórych, ekspert twierdzi, że szczere i stanowcze „nie” często bywa znacznie lepsze dla dziecka niż wymuszone „tak”.
Wiele konfliktów i trudności w rodzinie powstaje wtedy, gdy rodzice nie są w stanie odmówić dziecku, chociaż chcieliby to zrobić. Dlaczego mówienie „nie” przychodzi nam z takim trudem? Jesper Juul wyjaśnia, na czym polega trudna sztuka mówienia nie, i pokazuje, że konfrontacja z odmową i sprzeciwem to jeden z warunków wychowania silnych i świadomych swojej wartości dzieci. To zdecydowanie najlepszy poradnik dla tych, którzy twierdzą, że bez przemocy dziecko będzie nam wchodziło na głowę!
André Stern
Czy ktoś, kto nigdy nie chodził do szkoły może powiedzieć nam coś wartościowego na temat wychowania? Oj może! Wszak ustaliliśmy na wstępie, że wychowania w szkole nauczyć się nie da. André Stern jest muzykiem, kompozytorem, dziennikarzem i pisarzem, ale przede wszystkim -szczęśliwym mężem i ojcem. Jest synem Arno Sterna – pedagoga i badacza, który w swojej pracy opierał się na poszanowaniu spontanicznych skłonności istoty ludzkiej. André opisał swoje doświadczenia życia bez szkoły oraz wychowywania własnych dzieci w trzech bestsellerowych książkach. Dwie prezentujemy poniżej:
Zabawa. O uczeniu się, zaufaniu i życiu pełnym entuzjazmu
Stern na bazie własnego doświadczenia przekonuje, że zabawa jest najskuteczniejszym narzędziem uczenia się, a rozwój dziecka leży w głównej mierze w jego naturze. Zachęca więc rodziców do bezwarunkowego zaufania swojemu dziecku. Przekonuje, że w miejsce standaryzacji i rywalizacji lepiej postawić na swobodną zabawę, dzięki której dziecko może rozwijać się w indywidualny sposób i we własnym, najlepszym dla niego samego tempie. Jak pisze autor: „Zabawa pozwala dziecku nawiązać kontakt z codziennością, z sobą samym i ze światem. Przez nią przejawiają się jego skłonności, potencjał, a także głębokie wewnętrzne pragnienia. Swobodna zabawa daje dziecku głębokie poczucie spełnienia”.
Entuzjaści. Obudź energię swojego dzieciństwa
W tej książce autor zaprasza do refleksji nad entuzjazmem – ogromną energią, którą natura obdarzyła każdego z nas. Twierdzi, że kilka minut zaufania i uwagi poświęconej entuzjazmowi dzieci może zmienić ich życie na lepsze. Publikacja bez trudu udowadnia, że entuzjazm jest nam bardzo potrzebny w życiu i składnia do zastanowienia, czy nasze dziecko podchodzi z radością do wszystkiego co robi? Jak bowiem twierdzi autor, w każdym z nas drzemią niewykorzystane pokłady entuzjazmu skutecznie zabijane w procesie wychowania i nauczania.
Małe dzieci wszystko, czego podejmują się z własnej woli, robią z ogromnym entuzjazmem.
Później jednak uczy się je obowiązkowości, sumienności, systematyczności. W procesie wychowania i nauczania dzieci uczą się, że niewiedza nie jest przestrzenią do wypełnienia, ale czymś, czego należy się wstydzić i do czego trudno się przyznać. Co więcej, naśladują zachowania dorosłych, przez co rezygnują z wykorzystania własnego entuzjazmu. W efekcie – w dorosłym życiu będą narażone na wypalenie zawodowe, frustrację i brak satysfakcji z życia. Autor podpowiada, jak odnaleźć w sobie pierwotny entuzjazm i jak go wykorzystać.
Lawrence J. Cohen
Lawrence J. Cohen jest doktorem psychologii specjalizującym się w terapii dzieci i rodzin poprzez zabawę. Uznany amerykański psychoterapeuta prowadzi warsztaty z rodzicielstwa przez zabawę dla rodziców i osób zawodowo zajmujących się dziećmi. „Rodzicielstwo przez zabawę” to zupełnie nowa koncepcja budowania relacji w rodzinie – odkrywcze spojrzenie na rolę zabawy w życiu dziecka. Nie tylko jako sposobu zapełnienia czasu, ale także – a może przede wszystkim – środka do wzmocnienia pewności siebie, poznawania świata i radzenia sobie z codziennymi stresami. Proponowane pozycje poniżej:
Rodzicielstwo przez zabawę
Dziecko marudzi przy ubieraniu? Nie chce iść do przedszkola? Obraziło się na cały świat? Zamień to w zabawę! – proponuje autor! Lawrence J. Cohen pokazuje, jak poprzez zabawę możemy włączyć się w świat dzieci, a dzięki temu pomóc im w wyrażaniu emocji, nauczyć współpracy bez walki o władzę – a co najważniejsze – doskonale się przy tym bawić! Co ciekawe, po „Rodzicielstwo przez zabawę” mogą z powodzeniem sięgnąć zarówno ci rodzice, którzy kochają dziecięce zabawy, jak i ci, którzy mają ochotę zatkać uszy, kolejny raz słysząc „pobaw się ze mną„. To także znakomita pozycja dla nauczycieli i opiekunów – wspaniale pokazuje, jak zabawa może pomóc kształtować relacje w grupie.
Siłowanki. Dzikie harce, których potrzebuje każda rodzina
Tytuł zachęcający, prawda? Ale o co w tym wszystkim chodzi? O zabawę rzecz jasna. Gdzie nie spojrzeć, tam zabawy fizyczne tracą na znaczeniu. Ćwiczeń gimnastycznych w szkołach coraz mniej, przerwy między lekcjami coraz krótsze, a niektóre szkoły nie mają nawet placu zabaw… Czy to rzeczywiście dziwne, że w takiej sytuacji dzieci wycofują się w świat gier komputerowych?
Lawrence J. Cohen we współpracy z Anthonym T. DeBenedetem chcą tym wszystkim trochę potrząsnąć. W „Siłowankach” pokazują, jak chaotyczna na pozór zabawa może pielęgnować bliskie relacje, rozwiązywać problemy z zachowaniem i zwiększać wzajemne zaufanie. Czerpiąc inspirację z gimnastyki, sportów walki, baletu, tradycyjnych dyscyplin sportowych, a nawet zachowań zwierząt, autorzy przedstawiają kilkadziesiąt ilustrowanych propozycji wspólnych zabaw dla dzieci i rodziców z obszernym komentarzem na temat ich znaczenia. Brzmi ciekawie?
Agnieszka Stein
Psycholog, który pomaga dzieciom i ich rodzicom radzić sobie w trudnych codziennych sytuacjach. Podpowiada rodzicom zagubionym w gąszczu obecnie dostępnych, często wzajemnie sprzecznych porad i zaleceń. Pomaga im czerpać radość z rodzicielstwa i osiągać równowagę między potrzebami wszystkich członków rodziny. Specjalizuje się w nurcie Rodzicielstwa Bliskości za podstawowy czynnik tworzący skuteczną opiekę rodzica nad dzieckiem uważając ich wzajemną relację. Stosuje podejście niedyrektywne – oparte na zaufaniu do kompetencji dziecka i podążaniu za jego potrzebami.
Dziecko z bliska
To w zasadzie pierwsza polska książka o rodzicielstwie bliskości. W „Dziecku z bliska” autorka kompleksowo opisuje relacje w rodzinie, nawiązywanie i utrzymywanie więzi między rodzicami a dziećmi oraz pomiędzy rodzeństwem. Stara się odpowiedzieć na pytania: jak pomóc dziecku rozpoznawać i wyrażać emocje? Czy karać je czy raczej nagradzać? Jak i gdzie postawić granice? Konsekwentnie zabraniać czy jednak czasem pozwolić? Jak w tym wszystkim nie zapomnieć o własnych potrzebach?
Książka, choć daleka od akademickiego żargonu, zawiera wiele naukowych rewelacji, które zadają kłam popularnym mitom wychowawczym. Agnieszka Stein pisze o tym, czym naprawdę jest rodzicielstwo bliskości i jak je stosować. Pokazuje również przykładowe rozwiązania trudnych sytuacji wychowawczych, oparte na swoim wieloletnim doświadczeniu w pracy z dziećmi i ich rodzicami. Rodzicielstwo bliskości u Agnieszki Stein można opisać jako koncepcję 3 R: relacja – nawiązanie i dbanie o dobrą więź pomiędzy rodzicami (lub opiekunami) a dziećmi; regulacja – rozwiązywanie trudnych sytuacji wychowawczych; nauka samoregulacji emocji; rozwój – wsparcie dziecka w rozwoju; rozwój osobisty dzięki obcowaniu z dziećmi.
Koncepcja 3 R: relacja, regulacja, rozwój, stanowi klucz do wzajemnego otworzenia się na siebie i zbudowania szczęśliwej rodziny.
Dziecko z bliska idzie w świat
Większość rodziców ma obawy dotyczące momentu, kiedy dziecko spod ich opiekuńczych skrzydeł wyrusza w szeroki świat – przekracza po raz pierwszy szkolne progi, próbuje się odnaleźć w nowej, nie zawsze przyjaznej rzeczywistości. Agnieszka Stein pokazuje, jak sprawić, aby ten czas był jednocześnie okazją do rozwoju nie tylko samego dziecka, ale także wszystkich członków rodziny.
,,Dziecko z bliska” – przedszkolak i szkolny debiutant z pierwszej, dobrze przyjętej przez rodziców książki autorki, jest już starszy. Nadal jednak potrzebuje wsparcia bliskich mu dorosłych. Agnieszka Stein, odwołując się zarówno do najnowszej wiedzy o tym, jak przebiega rozwój dzieci w tym wieku, jak również do własnych doświadczeń w pracy psychologa, inspiruje do poszukiwania własnej drogi do dojrzałego rodzicielstwa. Książka odpowiada na wiele pytań rodziców i opiekunów dzieci w wieku szkolnym. Znajdą w niej podpowiedzi, jak mądrze pomóc dziecku w adaptacji do szkolnej rzeczywistości, rozwiązywaniu najczęstszych szkolnych problemów, nauce współpracy i nawiązywania relacji z rówieśnikami.
A jakich autorów Wy polecacie? Macie swoje ulubione pozycje? Podzielcie się z nami w komentarzach!