Celiakia

Nietolerancja glutenu zawartego w produktach spożywczych najczęściej dotyczy dzieci w wieku niemowlęcym oraz przedszkolnym. Leczenie wymaga ścisłego przestrzegania reguł diety bezglutenowej. O czym należy wiedzieć?

Czym jest Celiakia?

Według niektórych opinii celiakia jest alergią na gluten zawarty w produktach zbożowych. Nic bardziej mylnego. Celiakia uważana jest za jedną najpoważniejszych nietolerancji pokarmowych człowieka. Celiakia (choroba trzewna) to trwająca całe życie immunologiczna choroba o podłożu genetycznym, charakteryzująca się nietolerancją glutenu, białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie). To zapasowe białko działa toksycznie na jelito cienkie, powodując zanik kosmków, zwiększających jego powierzchnie oraz odpowiedzialnych za wchłanianie składników odżywczych.

Typy celiakii a wiek osób zagrożonych

Celiakia najczęściej występuje u małych dzieci, kobiet w ciąży oraz osób starszych. Powszechnie znane są trzy typy tej choroby. Są to:

• Celiakia pełnoobjawowa (jawna). Występuje najczęściej u dzieci do 2. roku życia oraz kobiet w ciąży. W jej przypadku diagnoza jest ułatwiona, gdyż wywołuje charakterystyczne, nasilone objawy, m.in.: biegunki, utratę masy ciała, wzdęcia, anemię, zaburzenia wzrostu u dzieci, a nawet depresję.
• Celiakia skąpoobjawowa. Występuje najczęściej, ale ze względu na objawy, najtrudniej ją zdiagnozować. Objawy to: podwyższony poziom cholesterolu, afty i owrzodzenia w jamie ustnej, niedorozwój szkliwa zębowego, niedokrwistość, bóle stawów i kości.
• Celiakia ukryta. W tym rodzaju choroby nie występują żadne zewnętrzne objawy. Rozpoznanie polega na stwierdzeniu we krwi obecności przeciwciał antyendomysjalnych.

Celiakia u dzieci do 2. roku życia

Najliczniejszą grupą ryzyka związanego z celiakią są niemowlęta oraz dzieci w wieku przedszkolnym. Pierwsze symptomy choroby można zaobserwować około pierwszego roku życia. Zależy to jednak od czasu wprowadzenia do jadłospisu dziecka produktów zbożowych zawierających gluten. W przypadku dzieci celiakia przybiera postać pełnoobjawowej. Choroba najczęściej objawia się poprzez:

• zahamowanie lub spowolnienie tempa wzrostu,
• niedobór masy ciała,
• utratę łaknienia,
• owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej,
• bóle brzucha,
• wymioty,
• przewlekła biegunka,
• bladość skóry,
• drażliwość, apatia,
• obrzęki dolnych kończyn.

W przypadku stwierdzenia u dziecka kilku z wymienionych symptomów należy wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu lub pediatry. Jeśli lekarz stwierdzi podejrzenie celiakii, skieruje dziecko do poradni specjalistycznej, w celu pełnej diagnozy i podjęcia ewentualnego leczenia.

Dieta przez całe życie

Podstawową formą leczenia celiakii jest przestrzeganie diety bezglutenowej. Już po kilku dniach stosowania się do jej reguł można zaobserwować poprawę samopoczucia, a nawet zanik niektórych objawów, występujących u dziecka. Dodatkowo, w początkowej fazie leczenia, wraz z dietą bezglutenową, wprowadza się dietę bezmleczną. Stosowanie obu diet zaleca się najczęściej w pierwszych 2-3 miesiącach terapii.

Co wolno, a czego nie?

Stosując dietę bezglutenową, należy całkowicie wyeliminować z jadłospisu dziecka, produkty zawierające:

• pszenicę,
• żyto,
• owies,
• jęczmień,
• kaszę mannę.

Dozwolone są potrawy przygotowane z:

• soi,
• ryżu,
• ziemniaków,
• kukurydzy.

Ponadto nie ma przeciwwskazań w spożywaniu produktów mięsnych, warzywnych czy owocowych.

Aby nie dopuścić do nasilenia się objawów choroby, dietę bezglutenową należy stosować do końca życia. Jest to niewątpliwie trudne, zarówno dla dziecka, jak i rodziców. Ciężko bowiem wytłumaczyć maluchowi, dlaczego nie może jeść wszystkiego, na co ma ochotę. Celiakia staje się uciążliwa w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym. Często rodzice chorego dziecka stają przed wyborem odpowiedniej szkoły. Niektóre placówki edukacyjne stosują się do reguł diety bezglutenowej, w przygotowywaniu posiłków. Niestety, nadal są to sporadyczne przypadki. Nieoceniona może okazać się również pomoc psychologa. Rodzice chorego dziecka, powinni zasięgnąć porady specjalisty, aby pomóc maluchowi pogodzić się z nową sytuacją.