Choroba Heinego-Medina, czyli nagminne porażenie dziecięce

O polio było bardzo głośno jeszcze półtora wieku temu. Wirus rozprzestrzeniał się w tak zawrotnym tempie, że w krajach półkuli północnej ogłoszono pandemię. Dopiero wynalezienie szczepionek powstrzymało ekspansję. Dziś wywoływana przez niego choroba nie jest jednak ani nieobecna, ani mniej groźna. Szczególnie u dzieci, u których chorobę Heinego-Medina rozpoznaje się najczęściej.

Zakażenie polio – jak można się zarazić polio?

Wirus polio – sprawca zachorowań na wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (zwane także chorobą Heinego-Medina, nagminnym porażeniem dziecięcym, paraliżem dziecięcym oraz poliomyelitis) – jeszcze w XIX wieku był zabójczy. Do czasu wynalezienia skutecznej szczepionki przeciwko niemu, prowadził do poważnych zmian w funkcjonowaniu organizmu, nierzadko nawet do kalectwa. Jego silna ekspansja wiązała (i wiąże się nadal) z najpopularniejszą drogą zakażenia – kropelkową.

Nierzadko osobą zarażającą jest nosiciel wirusa, u którego nie wystąpiły żadne objawy choroby. Bliska styczność z chorym (nie tylko fizyczny kontakt, ale i wspólne korzystanie z zakażonych rzeczy) to nie jedyna możliwość zarażenia się wirusem polio. Zdarza się, że na żywność przenoszą go owady (np. muchy), bytujące wcześniej w miejscach zanieczyszczonych, idealnych do rozwoju bakterii i wirusów. Wirus poprzez drogi oddechowe wędruje do jelit, a stamtąd – po okresie intubacji – atakuje węzły chłonne, układ krwionośny, a także ośrodkowy układ nerwowy.

Przebieg choroby Heinego-Medina

Choroba Heinego-Medina, wywołana przez wirus polio, może przebiegać bezobjawowo, ale w cięższych przypadkach prowadzi nawet do porażenia lub niedowładu mięśni. W zależności od rodzaju poliowirusa choroba może przebiegać bezobjawowo lub charakteryzować się pewnymi symptomami – niestety, nie zawsze jasnymi do diagnozowania (mówimy wtedy, że choroba ma charakter poronny). Występują wówczas objawy typowe dla popularnych schorzeń, np. grypy jelitowej: ból głowy, gorączka, problemy pokarmowe.

Cięższy przebieg choroby Heinego-Medina charakteryzuje się porażeniem mięśni lub ich niedowładem (występuje dopiero po 7-14 dniach od pojawienia się mniej typowych symptomów), co jest skutkiem stanu zapalnego w mózgu, upośledzającego zdolności motoryczne. Przypadki śmiertelne są dziś coraz rzadsze, jednak występują, przeważnie w wypadku silnej postaci porażennej. Czasem zdarzają się przypadki wystąpienia zespołu poporażennego (zespół post-polio), nierzadko nawet 30 lat po zachorowaniu. Na szczęście, postęp choroby jest na tyle wolny, że nie powoduje dużego upośledzenia mięśni.

Szczepienia przeciwko chorobie Heinego-Medina

Ponieważ wciąż nieznane są sposoby leczenia choroby wywołanej wirusem polio (leczenie jest wy-łącznie objawowe) niezwykle ważna jest w przypadku polio profilaktyka. Pierwszą szczepionką, skutecznie oddziałującą na wirus, była doustna szczepionka Koprowskiego. Dziś w profilaktyce poliomyelitis stosuje się szczepionkę Salkę, która zawiera nieżywe wirusy oraz szczepionkę Sabinę, tzn. żywe atenuowane szczepy wirusów.

Szczepienie ochronne przeciw polio znajduje się w Programie Szczepień Ochronnych i przewidziane jest jako obowiązkowe dla dzieci w 1. roku życia. Pierwsza dawka podawana jest podskórnie lub domięśniowo ok. 3.-4. miesiąca życia, druga w 5. miesiącu, a trzecia ok. 16.-18. miesiąca życia dziecka. W 6. roku życia dziecko poddawane jest także szczepieniu przypominającemu – w tym wypadku podawana jest szczepionka, zawierająca wirusy atenuowane.