Choroby przysadki mózgowej a ciąża

Choroby wpływające na gospodarkę hormonalną organizmu kobiety nie pozostają obojętne na rozwój płodu, jak również samą możliwość zajścia w ciąże. Jednymi z przyczyn problemów hormonalnych u kobiet są przede wszystkim choroby przysadki mózgowej.

Przysadka mózgowa

Przysadka mózgowa składa się z dwóch części: przedniej i tylnej. Obie z nich odpowiedzialne są za produkcję hormonów. W części przedniej wytwarzane są: hormon wzrostu, prolaktyna, FSH, TSH, hormon luteinizujący. Hormony te odpowiedzialne są za przyrost masy kostnej i mięśniowej, reakcji organizmu na stres, poziom glukozy we krwi, płodność, laktację oraz wskaźnik przemiany materii. Tylna część przysadki mózgowej wytwarza oksytocynę i wazopresynę (ADH). Oksytocyna stymuluje skurcze macicy w trakcie porodu, natomiast w okresie karmienia odpowiada za uwalnianie mleka. ADH natomiast kontroluje ilość wody wydalanej przez nerki.

Guz przysadki mózgowej

Guzy przysadki mózgowej najczęściej przybierają formę gruczolaków, rzadziej są to nowotwory złośliwe. Wśród gruczolaków wyróżnia się co najmniej sześć rodzajów:

• guz prolaktynowy, wydzielający prolaktynę;
• guz somatotropinowy, wydzielający hormon wzrostu;
• guz kortykotropinowy;
• guz gonadotropinowy;
• guz tyreotropinowy;
• guzy mieszane.

Wpływ na zajście w ciąże może mieć przede wszystkim guz prolaktynowy. Powoduje on zaburzenia miesiączkowania u kobiet, obniżenie libido. W skrajnych przypadkach może on prowadzić do problemów z zajściem w ciążę, z powodu nieregularnych cykli, a nawet niepłodności wynikającej z występowania cykli bezowulacyjnych. Guz prolaktynowy nie pozostaje bez wpływu na organizm kobiety również w czasie połogu. Jest on jedną z przyczyn hiperprolaktynemii, czyli tzw. mlekotoku.

Zdiagnozowanie guza prolaktynowego polega na laboratoryjnym oznaczeniu poziomu prolaktyny w surowicy. Leczenie tego typu guza jest wieloletnie. Głównym założeniem terapii jest doprowadzenie do zmniejszenia jego masy oraz znormalizowania stężenia prolaktyny. W rezultacie ma to prowadzić do ustąpienia objawów. Początkowo stosuje się jedynie leczenie farmakologiczne, które według najnowszych badań przynosi oczekiwane efekty aż w 90% przypadków. Leczenie operacyjne stosuje się jedynie w sytuacji nieskutecznego leczenia farmakologicznego lub jego nietolerancji przez organizm pacjentki.

Hiperprolaktynemia

Nie ma naukowych dowodów, aby bromokryptyna zwiększała ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka lub poronień.

Przyczyn hiperprolektynemii jest wiele. Specjaliści dzielą je na trzy grupy:

• przyczyny farmakologiczne, tj. przyjmowanie hormonów, leków eliminujących dopaminę;
• przyczyny patologiczne, m.in. guz prolaktynowy przysadki mózgowej, choroby podwzgórza, niedoczynność tarczycy, marskość wątroby, niewydolność nerek, napady padaczkowe, uraz klatki piersiowej;
• przyczyny fizjologiczne: ciąża, karmienie piersią, stres, hipoglikemia, drażnienie brodawek sutkowych.

Hiperprolaktynemia objawia się przede wszystkim mlekotokiem oraz zaburzeniami miesiączkowania. Innymi objawami, które powinny skłonić lekarza do zbadania poziomu prolaktyny, są: osłabione libido, osteoporoza, niepłodność, poronienia nawykowe, napady drgawkowe, upośledzenie pola widzenia, bóle głowy. O sposobie leczenia hiperprolaktynemii decyduje lekarz, po stwierdzeniu przyczyny jej wystąpienia. W przypadku hiperprolaktynemii wywołanej lekami lub guzem przysadki mózgowej najczęściej stosuje się terapię farmakologiczną. Wykorzystywane w niej są leki będące agonistami dopaminy, które powodują zahamowanie wydzielania prolaktyny.

Wpływ na ciążę może, ale nie musi, mieć bromokryptyna, jeden z leków stosowanych w leczeniu hiperprolaktynemii. Nie ma naukowych dowodów, aby bromokryptyna zwiększała ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka lub poronień. Jednak niektórzy lekarze, zalecają pacjentkom przerwanie terapii, w momencie stwierdzenia ciąży.

Niedoczynność przysadki mózgowej

Niedoczynność przysadki mózgowej w większości przypadków spowodowana jest krwotokiem z dróg rodnych kobiety podczas porodu lub w okresie okołoporodowym. Innymi przyczynami mogą być: tętniak naczyń mózgu, uraz głowy, infekcje układu nerwowego lub cukrzyca. Niedoczynność przysadki objawia się zaburzeniami miesiączkowania, niepłodnością, zanikiem owłosienia łonowego, obrzękiem powiek, częstym oddawaniem moczu, wrażliwością na zimno, w przypadku mężczyzn również impotencją i łysieniem.

Istnieją dwie formy leczenia niedoczynności przysadki mózgowej. Operacyjne, gdy przyczyną niedoczynności jest guz lub tętniak. W innych przypadkach stosuje się terapię farmakologiczną, poprzez podawanie hormonów tarczycy, estrogenów, gestagenów i testosteronu.

Zespół Sheehana

Zespół Sheehana występuje wtedy, gdy podczas krwotoku zniszczeniu ulegnie większa część płata przysadki. Zespół Sheehana objawia się zanikiem miesiączki, niepłodnością, łysieniem, zanikiem owłosienia łonowego i pod pachami. Może on wystąpić również po porodzie, głównym objawem jest wówczas brak poporodowej laktacji.