Które choroby stanowią przeciwwskazanie do zachodzenia w ciążę? Jakie wady serca są szczególnie niebezpieczne? Wszystko o ciąży u kobiet z chorobami serca.
Przy niektórych chorobach serca ciąża jest przeciwwskazana, zawsze natomiast – wymaga wzmożonej kontroli lekarskiej. Lekarz prowadzący ciąże u kobiet z chorobą serca stara się przede wszystkim zapobiec powstaniu niewydolności krążenia.
Które choroby stanowią przeciwwskazanie do zachodzenia w ciążę?
Istnieją niestety choroby serca, które wykluczają zajście w ciążę, ponieważ może ona stanowić zagrożenie dla życia matki. Należą do nich:
- wrodzone wady serca nie skorygowane w dzieciństwie chirurgicznie;
- wady sinicze zmniejszające w znacznym stopniu utlenowanie krwi, a więc i ograniczające dostęp płodu do tlenu.
Dawniej, a zwłaszcza w latach 60-tych i 70-tych, najczęściej spotykane były wady serca pochodzenia reumatycznego. Dochodziło w ich przebiegu do uszkodzenia zastawek serca i – w efekcie – do jego niewydolności.
Jaki jest przebieg ciąży u kobiety z chorobą serca?
Ciężarna z chorobą serca musi być prowadzona w sposób szczególny – przez zespół lekarski. W jego skład powinien wchodzić ginekolog-położnik, specjalista kardiolog oraz, w niektórych przypadkach, również psycholog.
W jakich okresach serce kobiety jest najbardziej obciążone?
Ryzyko niewydolności krążenia występuje w różnych etapach ciąży, a nawet w okresie połogu. Najgroźniejsze dla przyszłej mamy z chorobą sercem są:
- okres pomiędzy 28–32 tygodniem ciąży (szczyt obciążenia układu krążenia ciężarnej);
- druga faza porodu (okres od pełnego rozwarcia kanału szyjki macicy do wydalenia na zewnątrz płodu) – związane z ogromnym wysiłkiem w trakcie porodu;
- początkowy okres połogu (pierwsze dwa dni) – związane z brakiem adaptacji układu krążenia do zmniejszonego koryta naczyniowego.
Jakie wady serca są szczególnie niebezpieczne?
Najbardziej niebezpieczne, zarówno dla mamy jak i dla płodu, są wady zastawkowe. Najcięższe z nich to:
- stenoza mitralna – jest to zwężenie zastawki między lewym przedsionkiem a lewą komorą serca;
- niedomykalność aortalna – jest to zastawka pomiędzy lewą komorą a aortą;
- wada złożona mitralno-aortalna – stan przewlekłego zagrożenia niedotlenienia płodu.
A co z kobietami zdrowymi?
Nawet kobiety nie mające dotychczas żadnych problemów sercowych, w drugim i trzecim trymestrze skarżą się na napadowe bicie serca (tzw. kołatanie), lekkie bóle w klatce piersiowej i duszności oraz – bardzo rzadko – zaburzenia rytmu serca. Tego typu objawy związane są ze zwiększaniem objętości macicy, która naciska na przeponę i serce. Dolegliwości te są całkiem normalne i tylko w nielicznych przypadkach powinny budzić niepokój. Nie należy ich jednak lekceważyć i warto poinformować o nich swojego ginekologa.
Jaka jest częstość występowania chorób serca w ciąży?
Mniej więcej 1%-2% ciężarnych cierpi z powodu dolegliwości kardiologicznych. U 90% z nich mamy do czynienia ze wspomnianymi już reumatycznymi wadami zastawek. W 5% przypadków to wady serca wrodzone, pozostałe pięć procent to wady nabyte.
Jakie jest rokowanie przy wadach serca?
Jeżeli ciężarna z wadą zastawki mitralnej prowadzona jest przez położnika i internistę, rokowanie jest pomyślne. W większości przypadków rozwiązanie kończy się pomyślnie a maluch przychodzi na świat zdrowy i rozwija się prawidłowo.
Ocena stanu zdrowia ciężarnej przed ciążą
Oceny stanu zdrowia kobiety ciężarnej (w uzasadnionych przypadkach) dokonuje internista. Bierze on pod uwagę liczne czynniki, dzieląc chore na cztery grupy za pomocą podziału NYHA (ustalonego przez New York Heart Association):
- Grupa I: Przed ciążą nie występują żadne dolegliwości, wydolność fizyczna przyszłej mamy jest prawidłowa;
- Grupa II: Przed ciążą chora uskarża się na nieznaczne ograniczenie wydolności fizycznej;
- Grupa III: Znacznego stopnia ograniczenie wydolności fizycznej. Nawet niewielki wysiłek (wejście na drugie piętro) objawia się dusznością i potrzebą odpoczynku;
- Grupa IV: Występuje tzw. spoczynkowa niewydolność serca. Nawet podczas siedzenia chora odczuwa duszność.
Kobiety zakwalifikowane do klasy pierwszej lub drugiej mają takie samo prawdopodobieństwo prawidłowego przebiegu ciąży i porodu, jak kobiety zdrowe. Także śmiertelność w tych grupach jest podobna jak w przypadku kobiet zdrowych.
Ciężarne zakwalifikowane do grupy trzeciej – z poważną chorobą kardiologiczną – mają mniejsze szanse na zdrowy przebieg ciąży i porodu.
Czwarta klasa, w której znajdują się bardzo chore, kobiety obciążona jest wysokim stopniem ryzyka i umieralności. Dlatego chorym z tej grupy lekarze kategorycznie odradzają zachodzenie w ciążę.
Metody prowadzenia porodu
Na około 3-4 tygodnie przed planowanym porodem chora zostaje przyjęta do szpitala. Podlega ścisłej ochronie położnika i kardiologa. Jeżeli nie występują wskazania kardiologiczne do cesarskiego cięcia, większość porodów odbywa się siłami natury.
Podsumowanie
Istnieje ogólnie przyjęta zasada, według której kobieta, której stan nie jest na tyle ciężki, aby lekarze odradzali zajście w ciążę, ma takie same szanse na prawidłowy przebieg ciąży, poród bez powikłań oraz urodzenie zdrowego dziecka jak kobieta zdrowa. Jeżeli więc twój lekarz nie widzi przeciwwskazań do zajścia w ciążę, możesz być pewna, że stan twojego zdrowia nie zagrozi ani ciąży, ani twojemu dziecku.
Autor: lek. med. Witold Kłosiński
Zdjęcia autorstwa Anna Shvets z Pexels