Czym jest cytomegalia? Jak ją zdiagnozować? Czy jest niebezpieczna dla ciężarnej i dla płodu?
Spis treści
1.
Czym jest cytomegalia?
2.
Cytomegalia - jak dochodzi do zakażenia?
3.
Cytomegalia - przebieg
3.1.
Cytomegalia - zagrożenia dla płodu
4.
Diagnostyka cytomegalii
5.
Cytomegalia - zapobieganie zakażeniu
Cytomegalia to wirusowa choroba wywoływana przez wirusa CMV (cytomegalowirus), należącego do rodziny herpeswirusów. Dla większości osób jest ona nieszkodliwa, jednak w przypadku kobiet w ciąży może stanowić poważne zagrożenie dla rozwijającego się dziecka. W Europie Centralnej nosicielami jest 60-80% populacji. Zakażenie wirusem CMV dotyczy 1% noworodków.
Czym jest cytomegalia?
CMV to wirus, który zazwyczaj przebiega bezobjawowo lub powoduje łagodne symptomy, takie jak zmęczenie czy gorączka. Zakażenie może jednak prowadzić do problemów, jeśli dojdzie do transmisji wirusa z matki na płód.
Grupy ryzyka to:
- dzieci od matek CMV(+) zakażone pierwotnie w ciąży, w trakcie porodu i po porodzie;
- biorcy szpiku kostnego, narządów i świeżej krwi;
- chorzy na AIDS;
- osoby leczone lekami immunosupresyjnymi;
- osoby podejmujące częste kontakty hetero- i homoseksualne z różnymi partnerami.
Cytomegalia – jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia wirusem CMV dochodzi przez:
- kontakt z płynami ustrojowymi (śliną, moczem, krwią),
- bezpośredni kontakt z osobą zakażoną,
- przeszczep narządów lub transfuzję krwi od zakażonej osoby.
Najczęściej drogą zakażenia płodu i noworodka jest wirus bytujący w drogach rodnych kobiety, a konkretnie w szyjce macicy. Pierwotna infekcja CMV u kobiet ciężarnych zwykle jest bezobjawowa. Rzadko występuje podwyższona temperatura, bóle głowy i gardła, kaszel. Najbardziej niebezpieczna dla płodu jest pierwotna infekcja rozwijająca się u ciężarnej do 20 tygodnia ciąży. Może prowadzić do małogłowia oraz zwapnień śródczaszkowych. Zakażenie cytomegalią może być przyczyną poronień nawykowych.
Cytomegalia – przebieg
Gdy wirus atakuje później, dochodzi do wad centralnego systemu nerwowego (wodogłowie lub małogłowie, głuchota, upośledzenie umysłowe, padaczka), wad serca oraz wad gałki ocznej (zaćma, jaskra, małoocze, ślepota, zez). Infekcje w II połowie ciąży mogą powodować u noworodka zapalenie wątroby, zapalenie płuc, ciężką małopłykowość.
Zakażenie w III trymestrze ciąży może spowodować poród przedwczesny. Donoszony noworodek rzadko przechowuje śródporodową cytomegalię. Im krócej trwała ciąża (lub dziecko jest dystroficzne), tym większe prawdopodobieństwo rozwoju pełnoobjawowej cytomegalii. 40-60% noworodków karmionych piersią przez chore na cytomegalię matki zostaje zakażonych w pierwszych miesiącach życia, ale infekcje te są bezobjawowe i nie pozostawiają żadnych konsekwencji.
Cytomegalia – zagrożenia dla płodu
Cytomegalia w ciąży może prowadzić do zakażenia wrodzonego u dziecka. Skutki mogą obejmować:
- problemy neurologiczne,
- opóźnienie w rozwoju,
- zaburzenia słuchu lub wzroku,
- niską masę urodzeniową.
Diagnostyka cytomegalii
Badania na obecność przeciwciał IgM i IgG umożliwiają ocenę, czy kobieta była narażona na CMV. Jeśli podejrzewa się zakażenie, można przeprowadzić dodatkowe testy, takie jak analiza płynu owodniowego czy badania obrazowe płodu.
Badaniem w kierunku cytomegalii powinny być objęte kobiety w III trymestrze ciąży
Powinny to być rutynowe badania w diagnostyce wcześniactwa, poronień, wad płodu. W surowicy krwi oznaczamy przeciwciała IgG i IgM. Przeciwciała IgG utrzymują się w mianie poniżej 500 po pierwotnym kontakcie w przeszłości i wzrastają w momencie reaktywacji zakażenia. Obecność przeciwciał IgM zawsze świadczy o świeżej infekcji. Wzrost poziomu przeciwciał o 100% w czasie 2-4 tyg. świadczy o zakażeniu pierwotnym, gdy już nie stwierdza się IgM lub gdy IgM w ogóle się nie wytworzyły lub o reaktywacji starego zakażenia. Niestety, brakuje obecnie leków dla kobiet ciężarnych zakażonych wirusem CMV.
Cytomegalia – zapobieganie zakażeniu
Nie istnieje skuteczna szczepionka przeciwko CMV, a leczenie zakażenia jest ograniczone. W przypadku kobiet ciężarnych podejmuje się działania mające na celu ograniczenie skutków zakażenia dla płodu. Chorobie można zapobiegać poprzez:
- Częste mycie rąk, szczególnie po kontakcie z dziećmi.
- Unikanie dzielenia sztućców i naczyń.
- Ograniczenie kontaktu z płynami ustrojowymi zakażonych osób.
Autor: lek. med. Witold Kłosiński
Dowiedz się więcej: