Czym jest cytomegalia? Jak ją zdiagnozować? Czy jest niebezpieczna dla ciężarnej i dla płodu?
Cytomegalia jest chorobą wirusową, której w Europie Centralnej nosicielami jest 60-80% populacji. Zakażenie wirusem CMV dotyczy 1% noworodków.
Grupy ryzyka to:
- dzieci od matek CMV(+) zakażone pierwotnie w ciąży, w trakcie porodu i po porodzie;
- biorcy szpiku kostnego, narządów i świeżej krwi;
- chorzy na AIDS;
- osoby leczone lekami immunosupresyjnymi;
- osoby podejmujące częste kontakty hetero- i homoseksualne z różnymi partnerami.
Najczęściej drogą zakażenia płodu i noworodka jest wirus bytujący w drogach rodnych kobiety, a konkretnie w szyjce macicy. Pierwotna infekcja CMV u kobiet ciężarnych zwykle jest bezobjawowa. Rzadko występuje podwyższona temperatura, bóle głowy i gardła, kaszel. Najbardziej niebezpieczna dla płodu jest pierwotna infekcja rozwijająca się u ciężarnej do 20 tygodnia ciąży. Może prowadzić do małogłowia oraz zwapnień śródczaszkowych. Zakażenie cytomegalią może być przyczyną poronień nawykowych.
Infekcja w II połowie ciąży
Gdy wirus atakuje później, dochodzi do wad centralnego systemu nerwowego (wodogłowie lub małogłowie, głuchota, upośledzenie umysłowe, padaczka), wad serca oraz wad gałki ocznej (zaćma, jaskra, małoocze, ślepota, zez). Infekcje w II połowie ciąży mogą powodować u noworodka zapalenie wątroby, zapalenie płuc, ciężką małopłykowość.
Zakażenie w III trymestrze ciąży może spowodować poród przedwczesny. Donoszony noworodek rzadko przechowuje śródporodową cytomegalię. Im krócej trwała ciąża (lub dziecko jest dystroficzne), tym większe prawdopodobieństwo rozwoju pełnoobjawowej cytomegalii. 40-60% noworodków karmionych piersią przez chore na cytomegalię matki zostaje zakażonych w pierwszych miesiącach życia, ale infekcje te są bezobjawowe i nie pozostawiają żadnych konsekwencji.
Badaniem w kierunku cytomegalii powinny być objęte kobiety w III trymestrze ciąży
Powinny to być rutynowe badania w diagnostyce wcześniactwa, poronień, wad płodu. W surowicy krwi oznaczamy przeciwciała IgG i IgM. Przeciwciała IgG utrzymują się w mianie poniżej 500 po pierwotnym kontakcie w przeszłości i wzrastają w momencie reaktywacji zakażenia. Obecność przeciwciał IgM zawsze świadczy o świeżej infekcji. Wzrost poziomu przeciwciał o 100% w czasie 2-4 tyg. świadczy o zakażeniu pierwotnym, gdy już nie stwierdza się IgM lub gdy IgM w ogóle się nie wytworzyły lub o reaktywacji starego zakażenia. Niestety, brakuje obecnie leków dla kobiet ciężarnych zakażonych wirusem CMV.
Autor: lek. med. Witold Kłosiński