ARTYKUŁ EKPSERTA Czy smoczek może zahamować postępy językowe dziecka? Czy istnieją zasady, które mogą pomóc korzystać z niego w bezpieczny sposób?
Spis treści
1.
Fakty. Jak smoczek wpływa na aparat mowy?
2.
Mity. Czy smoczek jest zawsze szkodliwy dla rozwoju mowy?
3.
Wskazówki. Jak rozsądnie korzystać ze smoczka?
4.
Smoczek – pomoc czy przeszkoda?
Smoczek to jeden z najczęściej stosowanych przez rodziców gadżetów dla niemowląt, który pomaga uspokoić dziecko i ułatwia zasypianie. Jednak wokół jego stosowania narosło wiele mitów i kontrowersji, szczególnie, gdy mowa o wpływie na rozwój mowy. Czy smoczek faktycznie może zahamować postępy językowe dziecka? Czy istnieją zasady, które mogą pomóc korzystać z niego w bezpieczny sposób? Przyjrzyjmy się faktom i obalmy mity na temat stosowania smoczka w kontekście rozwoju aparatu mowy. Zapraszamy do artykułu eksperta.
Fakty. Jak smoczek wpływa na aparat mowy?
Wpływ smoczka na kształtowanie się podniebienia i zgryzu
Długotrwałe i częste używanie smoczka może wpłynąć na kształtowanie się podniebienia oraz ustawienie zębów dziecka. Długotrwałe ssanie smoczka może doprowadzić do utrwalenia nieprawidłowych nawyków dotyczących pozycji języka, może również zdeformować podniebienie oraz mieć negatywny wpływ na kształtowanie się łuków zębowych. Zmiany te mogą prowadzić do problemów z artykulacją dźwięków w późniejszych latach, kiedy dziecko już będzie mówiło.
Wpływ na mięśnie twarzy i języka
Długotrwałe ssanie smoczka nieco inaczej angażuje mięśnie twarzy i języka niż te, które dziecko wykorzystuje podczas ssania piersi. Ssanie piersi jest bardziej naturalnym i intensywniejszym ćwiczeniem dla mięśni języka, podniebienia, policzków i warg, stymuluje rozwój motoryki oralnej. Smoczek, który będzie w buzi dziecka dłużej, niż to jest potrzebne, nie wpłynie korzystnie na rozwój tych mięśni.
Utrudnienie w nauce mowy
Smoczek używany przez dziecko w momencie, kiedy naturalnie zaczyna ono gaworzyć i wydawać dźwięki, może hamować rozwój tych umiejętności. Czas spędzany ze smoczkiem w ustach mógłby być przeznaczony na pierwsze ćwiczenia językowe. Poza tym, trudniej komunikuje się z otoczeniem, mając w ustach coś, co przeszkadza w mówieniu.
Mity. Czy smoczek jest zawsze szkodliwy dla rozwoju mowy?
„Każde użycie smoczka opóźnia rozwój mowy”
Nie każde użycie smoczka prowadzi do opóźnień w rozwoju mowy. Jak w wielu kwestiach związanych z rozwojem dziecka, kluczowe jest zachowanie umiaru. Sporadyczne korzystanie ze smoczka, np. jako narzędzia uspokajającego w sytuacjach kryzysowych, nie wpłynie negatywnie na rozwój mowy. Ważne jest jednak, by smoczek nie stał się stałym elementem codzienności dziecka, a raczej doraźnym wsparciem, które jest usuwane z jamy ustnej od razu, gdy osiągnie swój cel.
„Smoczek zawsze prowadzi do wad zgryzu”
To, czy smoczek wpłynie na wadę zgryzu, zależy od jego typu oraz częstotliwości stosowania. Na rynku znajdziemy smoczki ortodontyczne, które w teorii są zaprojektowane w taki sposób, aby minimalizować ryzyko wad zgryzu, o ile są stosowane z umiarem.
Często zdarza się, że dziecko samo sobie wybiera smoczek taki, który będzie mu odpowiada (i nie zawsze jest to ten, który chcieliby rodzice). Nie jest jednak prawdą, że każdy smoczek automatycznie przyczynia się do problemów ze zgryzem, choć przy długotrwałym stosowaniu faktycznie może istnieć takie ryzyko.
„Smoczek szkodzi wszystkim dzieciom”
Każde dziecko jest inne, a reakcja na smoczek zależy od indywidualnych cech anatomicznych oraz etapu rozwoju. U niektórych dzieci ssanie smoczka może nie wywołać żadnych negatywnych skutków, podczas gdy inne mogą być bardziej podatne na zmiany w aparacie mowy i zgryzie.
Kluczowe jest obserwowanie dziecka oraz konsultacja ze specjalistą, jeśli pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości.
Wskazówki. Jak rozsądnie korzystać ze smoczka?
Stosuj smoczek tylko w określonych sytuacjach
Smoczek może być bardzo pomocny, gdy dziecko jest zestresowane lub potrzebuje się wyciszyć, ale nie powinien być używany jako sposób na uspokojenie w każdej sytuacji. Ustal sobie zasadę – smoczek może być stosowany tylko do zaśnięcia lub w wyjątkowych sytuacjach, np. podczas podróży, gdy niepokój dziecka jest większy.
Unikaj stosowania smoczka po 12. miesiącu życia
Specjaliści zalecają, aby do 12. miesiąca życia stopniowo ograniczać używanie smoczka, a następnie całkowicie go odstawić. Jest to czas, kiedy dziecko intensywnie rozwija umiejętności mowy i powinno ćwiczyć swoje mięśnie i język bez dodatkowych przeszkód. Ograniczenie smoczka w tym okresie zminimalizuje wpływ na rozwój aparatu mowy.
Stosuj smoczki płaskie w miejscu oparcia warg
Jeśli zdecydujesz się na korzystanie ze smoczka, wybieraj modele, które zostały zaprojektowane tak, aby minimalizować ryzyko deformacji podniebienia i zgryzu. Smoczki te mają specjalny kształt, który wspiera rozwój naturalnych struktur jamy ustnej, a ich stosowanie, przy zachowaniu umiaru, może być bezpieczniejsze.
Angażuj dziecko w zabawy rozwijające mowę
Aby wspierać rozwój mowy, staraj się angażować dziecko w zabawy, które stymulują rozwój językowy i motorykę oralną. Zachęcaj dziecko do gaworzenia, śpiewania i powtarzania prostych dźwięków. Smoczek warto odkładać na bok (a nawet zabrać z pola widzenia) w czasie zabawy, aby dać dziecku przestrzeń do ćwiczeń językowych bez rozpraszacza.
Monitoruj rozwój dziecka
Jeśli zauważysz, że mimo stosowania smoczka dziecko rozwija się prawidłowo, nie ma potrzeby panikować. Obserwuj jednak, czy nie pojawiają się trudności w wymowie lub problemy z przyjmowaniem pokarmu. W razie wątpliwości warto skonsultować się z logopedą, który pomoże ocenić, czy smoczek może mieć wpływ na rozwój mowy i zaproponuje ewentualne rozwiązania.
Smoczek – pomoc czy przeszkoda?
Smoczek może być zarówno wsparciem, jak i potencjalnym czynnikiem ryzyka dla rozwoju mowy – kluczowe jest zrozumienie, kiedy i jak go stosować. Smoczek stosowany rozsądnie, nie stanowi przeszkody dla prawidłowego rozwoju mowy i może wspierać rodziców w opiece nad dzieckiem. Jednakże długotrwałe, nadmierne używanie smoczka faktycznie może negatywnie wpływać na kształtowanie aparatu mowy.
Odpowiedzialne stosowanie smoczka, ograniczenie jego używania po pierwszym roku życia i regularne obserwowanie dziecka pozwolą uniknąć ewentualnych trudności. Warto pamiętać, że każde dziecko jest inne, a rozwój mowy to proces indywidualny – świadome podejście do korzystania ze smoczka pomoże wesprzeć malucha na każdym etapie tego rozwoju.
Autor: Karolina Spałek – logopeda, neurologopeda, Instruktor Metody Butejki, trener emisji głosu. Od 2014 roku prowadzi w Tarnowskich Górach gabinety terapeutyczne, gdzie wspólnie z zespołem specjalistów osiąga sukcesy w terapii niemowląt, dzieci, młodzieży i dorosłych. Zajmuje się również szkoleniem logopedów, terapeutów i nauczycieli na terenie całej Polski.
Autorka publikacji o charakterze logopedycznym, a także redaktor portalu www.Logotorpeda.com, gdzie logopedia jest dostępna i zrozumiała dla rodzica.
Dowiedz się więcej: