Dziecko przed czasem – przyczyny porodów przedwczesnych

Przyjście na świat przed terminem stanowi dla naszego dziecka niebezpieczeństwo, które często można zminimalizować jeszcze w trakcie ciąży. Wystarczy znać przyczyny porodów przedwczesnych i w odpowiednim momencie zacząć stosować się do wszystkich zaleceń lekarza, aby nasz maluch przyszedł na świat w najlepszym dla niego czasie.

Poród przedwczesny – kiedy o nim mowa?

O porodzie przedwczesnym mówimy, gdy akcja porodowa rozpoczyna się przed planowanym terminem, a konkretnie między 24. a 37. tygodniem ciąży. Na świat przychodzą wówczas dzieci nieprzygotowane do samodzielnego funkcjonowania poza łonem matki. Waga wcześniaków waha się pomiędzy 500 a 2500 g. Noworodki te wymagają stałej, specjalistycznej opieki aż do momentu osiągnięcia odpowiedniego stopnia rozwoju. Wiąże się to z wieloma zagrożeniami. Dzieci urodzone przed 29. tygodniem często wykazują zaburzenia słuchu, wzroku, zdarzają się też zaburzenia na tle nerwowym i intelektualnym. Wcześniaki, ze względu na obniżoną odporność, są też bardziej narażone na utratę życia niż dzieci, które przyszły na świat w terminie. Z tego powodu lekarze zwykle starają się opóźnić akcję porodową tak długo, jak to tylko możliwe. Niestety, zahamowanie porodu nie zawsze jest możliwe. Ogromne znaczenie ma tutaj etap porodu – im wcześniej kobieta znajdzie się w szpitalu, tym większe szanse na zahamowanie akcji porodowej.

Rodzaje porodu przedwczesnego

Położnicy wyróżniają trzy rodzaje porodu przedwczesnego, a postępowanie w wypadku każdego z nich jest różne:

Zagrażający poród przedwczesny – występuje we wczesnej fazie porodu przedwczesnego, dlatego w jego przypadku możliwe jest zahamowanie akcji porodowej. Charakterystyka tego etapu nie jest jednoznaczna. Najczęściej uznaje się, że zagrażający poród przedwczesny następuje, gdy pojawi się od 4 do 7 skurczów na godzinę, szyjka macicy zostanie skrócona poniżej 60%, a jej rozwarcie ma mniej niż 3 cm. Zwykle diagnozę przedwczesnego porodu zagrażającego lekarze są w stanie postawić na podstawie prostego wywiadu oraz badania ginekologicznego.
Poród przedwczesny w toku – jest to bardziej zaawansowana faza porodu niż wcześniej omówiony przypadek, przez co jest trudniejsza do zahamowania. Charakteryzuje się przyspieszoną czynnością macicy – pojawia się 8 i więcej skurczów na godzinę, skrócenie szyjki macicy sięga 80%, a jej rozwarcie jest większe niż 3 cm.
Poród przedwczesny w toku – to rozpoczęcie akcji porodowej.

Poród przedwczesny najczęściej oceniany jest na podstawie skurczów i rozwarcia macicy. Nastąpienie akcji porodowej nie występuje tak naturalnie, jak ma to miejsce w porodzie terminowym. Tutaj poród powodowany jest szeregiem czynników, które nie pozwalają na planowe rozwiązanie ciąży.

Co może spowodować poród przedwczesny?

Przyczyn przedwczesnych porodów lekarze najczęściej dopatrują się w złym stanie zdrowia kobiety oraz w historii jej wcześniejszych porodów. Nie są to jednak jedyne czynniki wpływające na możliwość wcześniejszego porodu. Często zapominamy, że dużą rolę odgrywa życie w stresie, skażenie środowiska, praca fizyczna oraz złe warunki socjalne. Jeżeli kobieta w ciąży narażona jest na któryś z wymienionych czynników, to prawdopodobieństwo wystąpienia porodu przedwczesnego rośnie.

Najczęstszymi przyczynami przedwczesnych porodów są:

niski status ekonomiczny i złe warunki socjalne – w tej grupie odnotowuje się najwięcej kobiet, które ciężko pracują podczas ciąży, źle się odżywiają i nadużywają alkoholu;
wiek – wiek kobiety ciężarnej również może zwiększyć prawdopodobieństwo urodzenia wcześniaka. Najwięcej porodów przedwczesnych zaobserwowano u kobiet poniżej 16. roku życia oraz u kobiet powyżej 30., które zaszły w ciążę po raz pierwszy;
historia wcześniejszych porodów – jeżeli kobieta w swoim życiu doświadczyła już porodu przedwczesnego bądź poroniła lub urodziła martwe dziecko, to bardzo prawdopodobne jest wystąpienie porodu przedwczesnego. Kobiety w tej grupie muszą czujnie obserwować przebieg ciąży oraz szczególnie o siebie dbać;
praca – praca fizyczna lub stresująca często staje się jednym z powodów wystąpienia porodu przedwczesnego;
używki – korzystanie z jakichkolwiek używek w czasie ciąży wpływa nie tylko na stan zdrowia dziecka, ale także potęguje możliwość porodu przedwczesnego;
niewydolność cieśniowo-szyjkowa macicy – wszelkie wady macicy, takie jak niewydolność cieśniowo-szyjkowa, mięśniaki, przegrody, zwiększają prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego;
wywoływane porody przedwczesne – zdarza się, że lekarz celowo wywołuje poród przedwczesny. Rozwiązanie takie stosuje się, gdy ciąża zagraża życiu lub zdrowiu matki oraz gdy istnieje groźba obumarcia płodu;
pęknięcie błon płodowych – następuje najczęściej w wyniku zakażenia wewnątrzmacicznego. W tym wypadku konieczna jest stała kontrola ciąży, monitorująca zagrożenie zakażeniem. Najczęściej poród następuje w ciągu tygodnia od pęknięcia błon płodowych. Zdarza się jednak, że ciążę udaje się przedłużyć nawet o kilka tygodni;
pozostałe – zdarza się, że poród przedwczesny powodowany jest przez nadciśnienie w trakcie ciąży, zakażenie dróg moczowych, wielowodzie czy nadmierną pobudliwość skurczową macicy.

Postępowanie w porodzie przedwczesnym

Podstawą postępowania w przypadku stwierdzenia zagrożenia porodem przedwczesnym jest zapewnienie kobiecie spokoju zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Kobieta powinna zrezygnować z pracy oraz domowych obowiązków i jak najwięcej leżeć. W skrajnych wypadkach może zostać skierowana na hospitalizację aż do dnia porodu.

Jeżeli w trakcie ciąży nie udało się wyeliminować czynników grożących przedwczesnym porodem i kobieta zaczęła rodzić przed planowanym terminem, powinna jak najszybciej dostać się do szpitala. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ zależnie od postępu akcji porodowej, lekarze mają więcej możliwości zahamowania porodu i wyeliminowania wszelkich zagrożeń. W szpitalu lekarze podają leki hamujące skurcze macicy oraz leki dożylne, pozwalające na stymulację dojrzewania płuc dziecka. Zastosowanie tych środków pozwala na opóźnienie akcji porodowej i zapewnienie noworodkowi jak najlepszej opieki, nie są one jednak w stanie całkowicie zatrzymać porodu. Dlatego ważny jest wybór sposobu rozwiązania – czy odbędzie się ono naturalnie, czy poprzez cięcie cesarskie.

Indywidualna opieka lekarska

Opieka szpitalna i farmakologiczna powinna być ustalana dla każdej kobiety indywidualnie. Sposoby postępowania podczas przedwczesnej akcji porodowej są dostosowywane do powodów jej wystąpienia i postępu porodu, oraz do czynników ryzyka pojawiających się u konkretnej kobiety. Dlatego tak ważne jest, by kobieta została obdarzona specjalistyczną, indywidualną opieką lekarską. Trójstopniowa opieka lekarska – czyli kierowanie kobiet bo kliniki – okazuje się dobrym rozwiązaniem. W ciągu kilku ostatnich lat w Polsce dzięki temu znaczenie zmniejszyła się liczba zgonów wśród wcześniaków. Do niedawna wiele noworodków nie miało szans przeżycia, jednak dzięki dużym nakładom finansowym i szybkiemu postępowi w tej dziedzinie medycyny co roku udaje się uratować coraz więcej wcześniaków.