Historia porodów, czyli jak rodzono dawniej

Możliwość otrzymania znieczulenia, obecność bliskiej osoby, wybór formy porodu, niemal nieograniczony kontakt z dzieckiem tuż po – dziś szpitale oferują rodzącej kobiecie coraz większy komfort. Nie zawsze tak było! Jeszcze nie tak dawno kontakt ciężarnej z lekarzem podczas 9-miesięcznej wędrówki był niemal niespotykany, a o szkołach rodzenia nikt nie słyszał… Jak rodzono dawniej? Dowiedz się!

„Poślij po babkę!”, czyli jak wyglądał kiedyś poród?

Akuszerka, nazywana także babką, dzieciobiorką, pęporzezką lub powituchą, jeszcze do niedawna (bo do końca XIX wieku) była niezbędną pomocą dla rodzącej kobiety. Ten popularny przez wieki kobiecy „zawód” był często przekazywany z matki na córkę.

Dawnymi położnymi zostawały zwykle kobiety, które same były już matkami, miały doświadczenie w przyjmowaniu porodów i opieką nad niemowlętami, znały życie i mogły pochwalić się podstawową wiedzę z zakresu medycyny ludowej, nierzadko przekazywanej przez pokolenia. Choć sam termin „akuszerka” pochodzi od słowa „akuszer”, określającego lekarza-położnika, pomocą rodzącej kobiety bywały tylko kobiety.

Mężczyźni uważali poród za zabieg nieczysty i uważali, że kobieta nie jest godna ich obecności w tej chwili. Akuszerka wzywana była, gdy tylko ciężarna poczuła pierwsze oznaki porodu. Od tej chwili aż do narodzin dziecka nie odstępowała jej na krok, opiekując się nią, wspierając i przeprowadzając rozmaite zabiegi, mogące przyspieszyć i usprawnić poród. Należało do nich m.in. podawanie środków przeciwbólowych w postaci mieszanki ziołowej, przygotowanej z takich składników jak melisa, tytoń czy sporysz.

Rola akuszerki nie kończyła się jednak na odebraniu porodu. Babka uczestniczyła też w najważniejszym rytuale związanym z narodzinami – chrzcie.

Izby porodowe dawniej

Dotychczasowy poród domowy został przeniesiony do specjalistycznych placówek medycznych dopiero w połowie XX wieku. Powstałe wówczas izby porodowe stanowiły namiastkę dzisiejszych szpitali. Odbierano w nich niemal wszystkie porody, a w przypadku komplikacji lub ciąży wysokiego ryzyka ciężarną przenoszono na oddział położniczy szpitala.

Izby porodowe gwarantowały atmosferę intymności, co było i jest do dziś jedną z ważniejszych potrzeb rodzących kobiet. Izby – jako placówki odrębne od oddziałów szpitalnych – przetrwały aż do 2008 roku, kiedy to zlikwidowano ostatnią z nich.

Pierwsze szkoły rodzenia

Stopniowej instytucjonalizacji towarzyszyła rewolucja w zakresie świadomości przyszłych rodziców na temat czekających ich obowiązków. Przebieg ciąży, specyfika porodu, opieka nad noworodkiem, troska o zdrowie i samopoczucie matki – wszystko to stało się fundamentem idei szkół rodzenia.

Dzięki możliwości obecności ojca dziecka przy porodzie (na co po raz pierwszy zezwolono we Francji w 1954 roku), ta szczególna chwila stała się wydarzeniem, które nie tylko było niezwykłym doświadczeniem dla kobiety, ale mogło także zawęzić relacje między partnerami.

Pierwsze polskie szkoły rodzenia powstały w latach 1956-57 w Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Szczecinie.

Poród w szpitalu dawniej

Izby porodowe, będące jedną z medycznych domen PRL-u, były dopiero początkiem pełnej instytucjonalizacji opieki medycznej. Już w latach 60. ciężarne będące u mety 9-miesięcznej drogi kierowane były wprost do szpitala. Paradoksalnie, nie była to wymarzona przez kobiety sytuacja. Pozbawione jedynej bliskiej osoby (akuszerka, choć nie zawsze należała do rodziny ciężarnej, była dla niej ogromnym wsparciem), na oddziale położniczym pozostawały sam na sam z bólem, obcym personelem medycznym, zimnymi salami i groźnie wyglądającymi akcesoriami medycznymi. Przez kilka spędzonych w szpitalu dni ich kontakt z dzieckiem ograniczał się do kilkunastominutowych pór karmienia, a o jakiejkolwiek pomocy w późniejszej opiece nad maluchem czy też zadbaniu o siebie w połogu, mogły tylko marzyć.

Sytuacja rodzących w Polsce zaczęła zmieniać się dopiero w ostatniej dekadzie XX wieku, kiedy to ruszyła pierwsza edycja akcji „Rodzić po Ludzku” i rozpoczęła swoją działalność fundacja o tej nazwie. To dzięki propagowaniu przez organizatorów akcji i media potrzeby zapewnienia rodzącym kobietom godnych warunków w szpitalu, stało się początkiem zmian.

Efektem tych działań jest dziś zaawansowany system opieki medycznej, dostęp do specjalistycznych badań medycznych oraz sprzętu, który używany jest podczas trudnych porodów i komplikacji okołoporodowych, a także możliwość wyboru formy porodu, znieczulenia i skorzystania z akcesoriów porodowych.

—-

Obecnie porody odbywają się w szpitalach, ale rośnie zainteresowanie porodami naturalnymi w domach lub w specjalistycznych centrach porodowych. Kobiety mają dziś większy wpływ na sposób, w jaki rodzą, wybierając pomiędzy różnymi metodami – od porodu w wodzie po znieczulenie zewnątrzoponowe.

Dowiedz się także: