Koślawość kolan to wada polegająca na odkształceniu się kończyn dolnych. Kolana schodzą się do siebie, a odległość między kostkami jest większa niż 4-5 centymetrów. Nogi tworzą wtedy kształt litery „x”.
Jest to częsta wada układu kostnego występująca u dzieci. Dzięki odpowiedniemu leczeniu i rehabilitacji można ją całkowicie lub częściowo (w zależności od przyczyny) zniwelować.
Czym jest?
Naturalnie po porodzie u każdego dziecka występuje szpotawość kolan. Polega ona na rozchyleniu kolan na zewnątrz w stosunku do kostek. Wynika to z anatomicznych uwarunkowań budowy ciała i ułożenia wewnątrzmacicznego. Taka wada zazwyczaj samoistnie zanika przed 3 rokiem życia. Jeśli jednak nie ustępuje ona, konieczne jest jej leczenie.
Rodzaje
Przy koślawości kolan nogi układają się w literę „x”. Wadą odwrotną jest szpotawość, kiedy nogi przypominają kształtem beczkę. Te dwie choroby mają podobne pochodzenie i metody leczenia.
Przyczyny
Przyczyną są najczęściej złamania, krzywica, urazy stawów i porażenia mięśni.
Koślawe kolana najczęściej są konsekwencją złamań, krzywicy, stóp płasko-koślawych, chorób stawów, urazów stawu kolanowego czy porażenia mięśni. Nie zawsze jednak da się jednoznacznie określić przyczyny choroby. Może ona wynikać z nieustąpienia wad wrodzonych, ale także z przykurczy mięśniowych, skrócenia/ rozciągnięcia więzadeł. Predyspozycje do wady mają szczególnie dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym (np. przy wadach centralnego układu nerwowego, po uszkodzeniach mózgu). Koślawość kolan przyczynia się do tego, że dzieci często stają w rozkroku. To z kolei powoduje zwiększenie obciążenia wewnętrznych brzegów stóp i uniemożliwia prawidłowe kształtowanie się sklepienia stopy. W konsekwencji prowadzi to do płaskostopia.
Przyczyną szpotawości jest najczęściej krzywica (czyli niedobór witaminy D). Wadę spotyka się także u dzieci z nadwagą, które zbyt wcześnie zaczęły chodzić.
Leczenie koślawości
Ponieważ koślawość kolan najczęściej samoistnie zanika, nie podejmuje się przed około 5 rokiem życia żadnych inwazyjnych metod leczenia.
Zapobiegawczo można wtedy zastosować kilka zasad:
- dziecko nie może stawać i chodzić w rozkroku;
- nie powinno siadać klęcznie między piętami, z podudziami i stopami skierowanymi na zewnątrz;
- siadać może tylko w siadzie skrzyżnym (po turecku);
- należy zredukować nadwagę malucha (jeśli istnieje), ponieważ przyczynia się ona do nadmiernego obciążania stawów.
W przypadku utrzymującej się wady należy wdrożyć terapię opierającą się przede wszystkim na ćwiczeniach i rehabilitacji. Należy stosować wyżej wymienione zasady. Dodatkowo zaleca się ze sportów: gimnastykę korekcyjną, pływanie, jazdę na rowerze. Oprócz tego stosować można masaż klasyczny i terapie manualne. Zabronione jest uprawianie łyżwiarstwa i kilku technik narciarskich.
Leczenie szpotawości
W początkowej fazie wady powinno stosować się następujące reguły:
- zniwelować wysiłek i obciążenia w pozycji stojącej;
- pilnować, by dziecko siedząc łączyło kolana, a rozłączało kostki;
- usunąć nadwagę.
W kolejnych fazach choroby dokłada się do tego gimnastykę korekcyjna, łyżwiarstwo, jazdę na nartach, masaż klasyczny i terapię manualną. Zakazane z kolei jest pływanie kraulem i jazda na rowerze.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Po poradę należy udać się, gdy dziecko przekroczy wiek samoistnego ustępowania wady, a ona nadal istnieje. Niepokoić powinniśmy się także, gdy ta się pogłębia lub jest bardzo widoczna.