Planowanie ciąży w przypadku cukrzycy wymaga szczególnej uwagi i przygotowania.
Ciąża to jeden z tych etapów życia, który powinno się starannie zaplanować i przemyśleć. Tym bardziej jeśli cierpi się na choroby np. cukrzycę! W przypadku kobiet chorych na cukrzycę, zaplanować należy nie tylko przebieg ciąży, ale także wybrać czas, który będzie dla niej najodpowiedniejszy.
Cukrzyca w ciąży
Pozornie wydawać się może, że kobiet, które nigdy nie miały do czynienia z cukrzycą, problem ten nie dotyczy. Okazuje się jednak, że cukrzyca może się ujawnić właśnie w okresie ciąży. Istnieją dwa rodzaje tej choroby, które spotkać można u kobiet ciężarnych: cukrzyca przedciążowa oraz cukrzyca ciążowa.
Pierwszą z nich określamy sytuację, kiedy kobieta ze stwierdzoną i leczoną cukrzycą zachodzi w ciążę. Cukrzycą ciążową określa się natomiast nietolerancję węglowodanów, która wystąpiła w momencie, kiedy rozpoczęła się ciąża bądź została w tym właśnie okresie rozpoznana.
Cukrzyca ciążowa – czym jest?
Podczas pierwszej wizyty u ginekologa, u ciężarnej przeprowadzane jest badanie, mające na celu oznaczenie stężenia glukozy we krwi. Cukrzycę stwierdza się w momencie, kiedy stężenie to przekracza 125 mg/dl. Przyczyną jej wystąpienia mogą być zarówno hormonalne, jak i metaboliczne zmiany, charakterystyczne dla okresu ciąży. Zasadniczo rozwija się ona z dwóch powodów. Jednym jest zwiększone wytwarzanie insuliny w organizmie kobiety, drugim – obniżona zdolność do wykorzystywania tego hormonu w czasie ciąży. Prowadzi to do zwiększenia stężenia cukru we krwi ciężarnej. Jej zewnętrzne objawy to wzmożone pragnienie, zmęczenie, częstsze oddawanie moczu, a także stwierdzenie w nim obecności cukru.
Wczesne wykrycie cukrzycy pozwala na jej odpowiednią kontrolę i zmniejszenie ryzyka powikłań. Podczas ciąży kobieta ze stwierdzoną cukrzycą musi pozostać pod opieką diabetologa i dietetyka. Leczenie cukrzycy ciężarnych opiera się przede wszystkim na odpowiedniej diecie, która jest uzależniona od masy ciała i wzrostu kobiety, jej aktywności fizycznej, a także – okresu ciąży. Ponadto zaleca się regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych oraz picie dużej ilości płynów. Może okazać się konieczne podawanie zastrzyków z insuliny.
Cukrzyca przedciążowa
Z inną sytuacją mamy do czynienia wtedy, kiedy kobieta ze stwierdzoną już cukrzycą postanawia zajść w ciążę. Przede wszystkim decyzja taka nie powinna być odkładana. Po wielu latach leczenia cukrzycy zajście w ciążę może być znacznie utrudnione, poza tym zwiększa się ryzyko związane z jej donoszeniem. Największe znaczenie ma w tym czasie utrzymanie odpowiedniego stężenia glukozy we krwi. Ważne jest, aby wartość ta była prawidłowa jeszcze przed zapłodnieniem.
Okres wyrównywania poziomu cukru powinien trwać około 3-6 miesięcy. Z tego względu kobieta musi być objęta opieką diabetologa lub lekarza internisty jeszcze przed rozpoczęciem ciąży. Rolę kluczową spełnia w tym wypadku sama pacjentka, która powinna wypracować odpowiedni sposób kontroli własnego organizmu i stanu choroby.
Cel główny – uniknąć powikłań
Niewystarczająca kontrola organizmu przyszłej matki powoduje zwiększenie ryzyka wystąpienia powikłań zarówno u niej samej, jak i u płodu. Powikłania charakterystyczne dla tej choroby to przede wszystkim problemy dotyczące nerek oraz narządu wzroku, które mogą mieć nieodwracalne skutki. Możliwe jest także zatrucie ciążowe, stan przedrzucawkowy.
Istnieje również ryzyko przedwczesnego porodu, poronienia, śmierci wewnątrzmacicznej oraz szeregu komplikacji, związanych z rozwojem płodu: wad wrodzonych (układu nerwowego, krwionośnego, nerek, uszkodzenia serca, NTD – uszkodzenia mózgu i rdzenia kręgowego), makrosomii (gigantyzm) czy też hipoglikemii noworodka.
Planowanie ciąży przy cukrzycy
Przygotowanie się do ciąży wymaga od kobiety świadomości, co do zachodzących w jej organizmie procesów oraz ogromnej dyscypliny.
Najważniejsze, o czym powinna pamiętać planująca ciążę, to:
- świadoma kontrola glikemii;
- samodzielne podawanie insuliny i dobór odpowiednich dawek;
- planowanie posiłków i prawidłowa dieta (6-7 dziennie razy dziennie, posiłki bogate w warzywa, białka, tłuszcze, głównie roślinne);
- zapobieganie stanom hipoglikemii;
- eliminacja stresu;
- codzienny, lekki wysiłek fizyczny.
Zaleca się pacjentkom poddanie się odpowiedniemu szkoleniu z zakresu diabetologii, diety oraz przebiegu ciąży. Wizyty u lekarza powinny odbywać się co 1-2 miesiące, w zależności od tego, jak kobieta opanowała wiedzę, potrzebną jej do samokontroli stanu glikemii.
Zanim poziom cukru się nie ustabilizuje, pacjentka stosuje antykoncepcję, która zapobiega zajściu w ciążę w momencie hiperglikemii. W chwili uzyskania optymalnego poziomu hemoglobiny odstępuje się od stosowania antykoncepcji. Należy także kontrolować poziom żelaza, zapobiegać mogącej się pojawić niedokrwistości oraz dbać o odpowiedni poziom kwasu foliowego.
Jeżeli pacjentka leczona była preparatami doustnymi, zaleca się ich odstawienie oraz rozpoczęcie leczenia z zastosowaniem preparatów insuliny ludzkiej. Równie ważne jest wyeliminowanie wszelkich możliwych ognisk zakażenia (np. infekcje dróg moczowych, narządu rodnego, zmiany okołowierzchołkowe zębów, infekcja dróg żółciowych). Należy przeprowadzać okresowe badania ogólne moczu, kontrolować ciśnienie tętnicze krwi, a także przeprowadzać badanie dna oka.
W trakcie przygotowania do ciąży można również dokonywać ewentualnych zmian w dotychczasowej terapii (np. wdrożyć leczenie za pomocą osobistej pompy insulinowej), gdyż w czasie trwania ciąży każda zmiana w leczeniu jest dość ryzykowna. Należy zadbać również o prawidłową dietę.
Monitoring cukru przy cukrzycy w ciąży
Każda ciąża, której towarzyszy cukrzyca, to ciąża podwyższonego ryzyka, dlatego też ciężarna z cukrzycą powinna być poddana szczególnej opiece i kontroli lekarza. Tak jak przed zapłodnieniem, również w okresie ciąży podstawowym zadaniem jest utrzymanie odpowiednich wartości glikemii.
Za prawidłowe w tym czasie uważa się:
- na czczo – poniżej 90 mg/dl;
- 1 godzinę po posiłku – 120- 130 mg/dl;
- 2 godziny po posiłku – 120 mg/dl;
- w nocy 70-90 90 mg/dl;
- średnia glikemia dobowa – poniżej 100mg/dl.
Jeszcze jakiś czas temu kobiety z cukrzycą miały stosunkowo małe szanse na urodzenie zupełnie zdrowego dziecka, a nawet donoszenie ciąży. Obecnie cukrzyca nie musi być przeszkodą w urodzeniu zdrowego maluszka. Warunkiem koniecznym jest jednak ciągła kontrola i obserwacja organizmu oraz stała, kompleksowa opieka lekarza. Jest ona potrzebna na wszystkich etapach ciąży: od planowania, poprzez prowadzenie, aż do szczęśliwego rozwiązania.
Dowiedz się więcej: