„Nie chce ssać, nie umie jeść, krztusi się” – czyli jak wspierać noworodki z trudnościami w karmieniu

Skąd te problemy? Przegląd trudności w karmieniu noworodka

Niechęć do ssania, odruch wymiotny, krztuszenie się, dławienie, brak rytmicznego połykania – to nie tylko „trudne początki”. Takie objawy mogą świadczyć o trudnościach w obrębie funkcji prymarnych, czyli tych najbardziej podstawowych: oddychania, ssania i połykania.

Wiele noworodków zmaga się z zaburzeniami napięcia mięśniowego – może być ono zbyt niskie lub zbyt wysokie. Dziecko z obniżonym napięciem często nie ma siły, by ssać efektywnie, z kolei dziecko z napięciem wzmożonym może mieć trudności z koordynacją ssania, połykania i oddychania. Może pojawić się krztuszenie, ulewanie, nerwowość, prężenie czy płacz.

Innym powodem problemów z karmieniem niemowlaka są ograniczenia anatomiczne:

• zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, które blokuje ruch języka,
• problemy z ruchami żuchwy
• asymetria głowy i ciała.

Czasem przyczyna leży w niedojrzałości układu nerwowego, szczególnie u wcześniaków, a innym razem – w doświadczeniach okołoporodowych, jak długi poród, naciągnięcia, poród kleszczowy czy cesarskie cięcie.

Kiedy to jeszcze norma, a kiedy już sygnał alarmowy?

Pierwsze dni życia dziecka to czas adaptacji. Można się spodziewać, że nauka ssania będzie wymagała czasu – zarówno dla malucha, jak i mamy. Jednak jeśli po kilku dobach dziecko nadal nie potrafi efektywnie ssać, ciągle śpi przy piersi, przerywa karmienie przez krztuszenie, nie przybiera na wadze lub płacze przy próbie jedzenia – to wyraźny sygnał, że warto poszukać wsparcia.

Zbyt często problemy z karmieniem są zrzucane na barki mamy. Słyszy: „Masz za mało mleka”, „Źle przystawiasz”, mówi się również o jej nieprawidłowej budowie piersi… A przecież to nie zawsze wina mamy. Czasem to organizm malucha potrzebuje wsparcia – i właśnie wtedy do akcji wkracza logopeda kliniczny lub neurologopeda.

Logopeda w akcji – jak wygląda wsparcie niemowlaka?

Wizyta u logopedy dziecięcego nie polega na nauce mówienia – to mit, który warto obalić raz na zawsze. Logopeda ocenia funkcjonowanie całej twarzy i jamy ustnej, napięcie mięśniowe, odruchy ustno-twarzowe, ustawienie języka, sposób ssania i oddychania. To specjalista, który potrafi zauważyć, co dla rodzica jest niewidoczne:

• czy język porusza się prawidłowo,
• czy dziecko potrafi szczelnie objąć brodawkę,
• czy nie dochodzi do kompensacji, która może później wpłynąć na rozwój mowy i połykania pokarmów stałych.

W razie potrzeby logopeda współpracuje z doradcą laktacyjnym, osteopatą, fizjoterapeutą czy neurologiem. Terapia może polegać na prostych ćwiczeniach w domu, masażu twarzy, stymulacji odruchów, a czasem konieczna jest interwencja chirurgiczna – na przykład podcięcie wędzidełka, jeśli rzeczywiście blokuje ono ruch języka.

Wskazówki dla rodziców – co możesz zrobić już dziś

Jeśli karmienie dziecka sprawia trudność, zacznij od obserwacji. Zwróć uwagę, czy dziecko zasysa pierś czy tylko ją utrzymuje w buzi, czy słychać odgłosy połykania, czy pierś jest opróżniana. Po karmieniu sprawdź, czy maluch jest zmęczony, zrelaksowany, czy przeciwnie – rozdrażniony i głodny.

Pamiętaj, że każde dziecko jest inne, ale Twoja intuicja to potężne narzędzie. Jeśli czujesz, że coś jest nie tak – nie czekaj na kolejne tygodnie. Umów się na konsultację z logopedą, który pracuje z najmłodszymi dziećmi. Nawet jedna wizyta może rozwiać wiele wątpliwości.

W domu możesz zacząć od delikatnego masażu twarzy malucha, głaskania policzków i wokół ust przed karmieniem. Staraj się, by dziecko miało spokojne warunki, było blisko ciała, miało czas i przestrzeń, by uczyć się karmienia we własnym tempie.

Pamiętaj, że każde dziecko jest inne, ale Twoja intuicja to potężne narzędzie. Jeśli czujesz, że coś jest nie tak – nie czekaj na kolejne tygodnie. Umów się na konsultację z logopedą, który pracuje z najmłodszymi dziećmi.

Mleczna droga z przeszkodami, ale możliwa do pokonania

Problemy z jedzeniem u noworodka to nie wstyd, to nie porażka, to nie „Twoja wina”. To sygnał, że coś w mechanizmach ssania, połykania lub napięcia mięśniowego nie działa tak, jak powinno.

I właśnie dlatego istnieją specjaliści, którzy mogą pomóc. Logopeda to nie tylko ktoś, kto pracuje z dziećmi jąkającymi się czy z opóźnionym rozwojem mowy – to osoba, która już od pierwszych dni życia dziecka potrafi wspierać je w tym, co najważniejsze: jedzeniu, oddychaniu, kontakcie.

Nie czekaj, aż dziecko „samo się nauczy” albo „zacznie w końcu jeść”. Może potrzebować wsparcia – a Twoja szybka reakcja może sprawić, że ta trudna droga stanie się o wiele prostsza i spokojniejsza. Bo każde dziecko zasługuje na to, by jeść bez bólu, bez stresu, z poczuciem bezpieczeństwa.

Co możesz zrobić, jeśli Twoje dziecko ma trudności w karmieniu:

1. Obserwuj zachowanie dziecka podczas i po karmieniu – zwróć uwagę, czy ssie skutecznie, czy się krztusi, czy się najada.
2. Nie porównuj swojego dziecka do innych – każde rozwija się w swoim tempie, ale Twoje wątpliwości są ważne.
3. Zgłoś się do logopedy specjalizującego się w pracy z niemowlętami – im wcześniej, tym lepiej.
4. Poproś o konsultację doradcę laktacyjnego – karmienie piersią to proces, który też wymaga nauki.
5. Jeśli usłyszysz o skróconym wędzidełku, skonsultuj się z kilkoma specjalistami – nie każda zmiana anatomiczna wymaga od razu zabiegu.
6. Ćwicz z dzieckiem delikatny masaż twarzy i okolic ust – to może pomóc w poprawie napięcia mięśniowego.
7. Zapewnij spokojne, bezpieczne warunki do karmienia – ogranicz hałas, pośpiech i stres.

Pamiętaj – nie jesteś w tym sama/sam. Szukanie pomocy to dowód miłości i odpowiedzialności, a nie słabości.

—