Niebezpieczne związki, czyli szkodliwe substancje w owocach i warzywach

Wydawałoby się, że to bajecznie proste – wystarczy zaopatrzyć się na bazarku w te ulubione i bez obaw cieszyć się ich smakiem. Niestety, wiele owoców i warzyw zawiera szkodliwe dla zdrowia substancje. Chodzi oczywiście o środki ochrony roślin. Jak wybierać i myć owoce i warzywa, aby chronić siebie i dziecko?

Warzywa i owoce – niestety, nie samo dobro

Idealną byłaby sytuacja, w której każdy bez zastanowienia i ograniczeń mógłby sięgać po wszystkie warzywa i owoce. Dla zdrowia – bezcenne. Niestety, sytuacja nie jest tak kolorowa. W owocach i warzywach można znaleźć szereg szkodliwych substancji. Skąd się tam biorą? Winna jest, oczywiście, uprawa roślin na masową skalę, a konkretnie – środki przy niej stosowane. Pocieszający jest fakt, iż normy europejskie są znacznie ostrzejsze niż te obowiązujące w Stanach Zjednoczonych.

Szkodliwe substancje w owocach i warzywach

Co potencjalnie szkodliwego można znaleźć w warzywach i owocach?

pestycydy – stosuje się je aby ochronić rośliny przed szkodnikami, są toksyczne i bardzo groźne dla człowieka, wykazują bowiem m.in. działanie kancerogenne (rakotwórcze). Szkodliwe są nawet ich małe ilości;
metale ciężkie – nie wnikają do roślin przez nawozy czy środki ochronne, ale z ziemi i powietrza (np. spalin samochodowych). Chodzi głównie o rtęć, kadm, ołów;
azotany – ich obecność w owocach i warzywach to wina nawożenia. Same azotany nie są niebezpieczne, jednak już powstałe przez nie azotyny – tak. Zatrucie nimi wpływa na układ krwionośny – obniża ciśnienie krwi. Azotany są obecne przede wszystkim we wczesnych odmianach roślin, jednak dobra wiadomość jest taka, że aby się ich pozbyć wystarczy dokładne mycie.

„Brudna dwunastka” i „czysta piętnastka”

Ranking najbardziej i najmniej zanieczyszczonych warzyw i owoców jest tworzony w USA (aktualizowany co roku) i przystaje bardziej do tamtejszych norm, jednak warto się z nim zapoznać, ponieważ wiele roślin powtarza się lądując rokrocznie w jednym bądź drugim zestawieniu. Wynika to z faktu, iż pewne warzywa czy owoce mają większą zdolność do kumulowania zanieczyszczeń, a inne są w stanie się przed nimi skuteczniej „bronić”.

Oto lista:

„brudna dwunastka” – jabłka, seler, pomidorki cherry, ogórki, winogrona, nektarynki, brzoskwinie, ziemniaki, groch zwyczajny, szpinak, truskawki, słodka papryka;
„czysta piętnastka” – szparagi, awokado, kapusta, melon cantaloupe, kalafior, bakłażan, grapefruit, kiwi, mango, cebula, papaja, ananas, kukurydza, groszek, bataty (słodkie ziemniaki).

Jak wybierać zdrowo

Powyższy ranking nie jest oczywiście wyrocznią i nie oznacza, że już na zawsze musimy zrezygnować z jedzenia (o, zgrozo!) pysznych jabłek czy ziemniaków. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że nawet te kupione nie w supermarkecie, a na straganie, niekoniecznie muszą być wolne od zanieczyszczeń.

Co można zrobić, aby zmniejszyć ryzyko szkodliwego wpływu niebezpiecznych substancji zawartych
w owocach i warzywach?

przede wszystkim nie kupujmy tzw. nowalijek – wczesne warzywa i owoce, na które wiosną z utęsknieniem czekamy, były z pewnością szprycowane sporą ilością nawozów sztucznych i innymi substancjami mającymi przyspieszyć ich wzrost. Warto trzymać się sezonowych owoców i warzyw – to one powinny stanowić podstawę diety, a wybierając je możemy przypuszczać, że wyrosły w normalnym tempie bez sztucznych wspomagaczy. Istnieją też takie, które można kupować przez cały rok, jak jabłka, kapusta, marchewka czy buraki;
ceny warzyw i owoców ze sklepów ekologicznych bywają powalające, ale jeśli gdzieś w pobliżu mamy takie miejsce, dobrze być na bieżąco z jego ofertą (czasem ceny znacznie spadają) i rozważyć zaopatrywanie się tam w niektóre produkty (najlepiej te, których „masowe” odpowiedniki mogą być najbardziej zanieczyszczone);
preferujmy krajową produkcję, a więc np. jabłka z Polski, nie z importu.
lepiej kupić produkty sprzedawane luzem, a nie pakowane;
mrożonki są w porządku – warto korzystać w nich szczególnie wtedy, gdy na rynku ciężko o świeże, sezonowe produkty, czyli zimą i wczesną wiosną;
najlepiej kupować warzywa i owoce bezpośrednio od rolników, jednak nie każdy ma taką możliwość. Kiedy udajemy się na lokalny targ, dobrze jest zwrócić uwagę na wygląd oferowanych produktów – czy wszystkie są umyte, idealne, duże i identyczne? Czasem te mniejsze i nieumyte oznaczają bardziej naturalną uprawę. Podobnie jak wielkość plonów – jeśli ktoś oferuje ograniczoną ilość, kilka kilogramów ziemniaków czy pomidorów, bardziej prawdopodobne że nie stosował do uprawy chemikaliów. Ważne też, aby rozmawiać ze sprzedawcami i po prostu pytać.

Jak myć warzywa i owoce?

Aby zmniejszyć ryzyko warto warzywa i owoce porządnie myć. Jeszcze zanim się do tego zabierzemy możemy je namoczyć, aby szkodliwe substancje częściowo się rozpuściły. Zamiast w wodzie można je moczyć i płukać najpierw w roztworze filtrowanej wody i octu (pół szklanki octu na 1 litr wody), a następnie w roztworze sody oczyszczonej i wody (1,5 łyżki sody na 1 litr wody). Ostatnim etapem jest umycie warzyw i owoców pod bieżącą, ciepłą wodą. Wszystko zajmie około pięć minut, a pozwoli na zminimalizowanie ryzyka spożycia chociażby pestycydów.