Okazuje się, że cennym źródłem komórek macierzystych jest nie tylko krew pępowinowa, ale i sam sznur pępowinowy.
Pobieranie komórek macierzystych z krwi pępowinowej to usługa – choć nie wszystkim znana – dostępna w szpitalach już od dawna. A co ze sznurem pępowinowym? Czym jest pobieranie sznura pępowinowego przy porodzie? Po co pobiera się sznur pępowinowy? Wyjaśniamy!
Pobieranie komórek macierzystych z krwi pępowinowej
Choć zapewne dla niektórych brzmi to jak przysłowiowa magia, usługa pobierania krwi pępowinowej w czasie porodu, nie jest niczym nowym ani dziwnym. Wyjaśnijmy więc, o co w tym wszystkim chodzi. Komórki macierzyste to komórki pierwotne, które posiadają cenną zdolność samoodnawiania (nieskończonej liczby podziałów) i różnicowania (przekształcania się w wyspecjalizowane typy komórek potomnych), a tym samym dają początek wszystkim innym komórkom organizmu: komórkom tkanki kostnej, nerwowej, mięśniowej oraz komórkom krwi. Mówiąc obrazowo – to najbardziej pierwotne komórki, które tworzą struktury żywego organizmu.
Źródłami komórek macierzystych mogą być:
- szpik kostny,
- krew obwodowa,
- embriony,
- inne tkanki organizmu (np. tkanka tłuszczowa, nerwowa),
- a także – krew pępowinowa.
Jak się okazuje, ostatnie ze wspomnianych źródeł stanowi najprostszy, a przy tym najmniej inwazyjny sposób pozyskania komórek macierzystych. Co więcej – krew pępowinowa zawiera komórki, które charakteryzują się wyjątkowymi cechami, co daje im istotną przewagę nad komórkami pochodzącymi z innych źródeł. Są bardziej pierwotne oraz mniej ukierunkowane, niż komórki pobrane z dorosłego już organizmu. Dzięki nieograniczonej wręcz możliwości namnażania się, skuteczność terapii z ich wykorzystaniem jest zdecydowanie największa.
Dlaczego przy porodzie pobiera się sznur pępowinowy?
Jakiś czas temu dowiedziono jednak, że cennym źródłem komórek macierzystych jest nie tylko krew pępowinowa, ale też – sama pępowina, a mówiąc dokładniej sznur pępowinowy. Wypełnia go substancja o konsystencji przypominającej żel – galaretę, zwana nie przez przypadek właśnie galaretą Whartona. W jej składzie znajdziemy znany chyba wszystkim kwas hialuronowy, siarczan chondroityny, makrofagi, fibroblasty oraz – co dowiedziono niedawno – mezenchymalne komórki macierzyste.
Galareta Whartona – z uwagi na swoją żelową konsystencję, uelastycznia pępowinę, dzięki czemu zmniejsza ryzyko jej zagięcia i konsekwencji działania zbytniego ciśnienia. W czasie akcji porodowej pęcznieje i zwiększa swoją objętość, co w rezultacie prowadzi do ucisku na żyłę i tętnice pępowinowe, dążąc do ich zupełnego zamknięcia. Zawarte w niej mezenchymalne komórki macierzyste, które do tej pory pobierano jedynie ze szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej oraz w niewielkich ilościach z krwi pępowinowej, posiadają zdolność przekształcania się w komórki chrząstki, kości oraz tłuszczu, co jest bardzo obiecujące dla współczesnej, coraz bardziej rozwiniętej medycyny.
Krew pępowinowa stanowi najprostszy, a przy tym najmniej inwazyjny sposób pozyskania komórek macierzystych.

Komórki macierzyste ze sznura pępowiny – wykorzystanie
Mezenchymalne komórki macierzyste mają już udowodnione działanie – stosowano je dotychczas z powodzeniem we wspomaganiu procesu gojenia się ran opornych na leczenie operacyjne. W chwili obecnej prowadzone są badania mające na celu sprawdzić skuteczność tego rodzaju komórek w leczeniu uszkodzonych kości, chrząstki oraz naczyń krwionośnych. Jak wiadomo – chrząstka nie posiada cennej zdolności samoregeneracji, dlatego dotychczas najpowszechniejszym sposobem leczenia uszkodzonych stawów było zastępowanie ich sztucznym odpowiednikiem. Towarzyszy temu rzecz jasna zabieg operacyjny i obciążająca rehabilitacja.
Zastosowanie komórek mezenchemalnych w regeneracji chrząstki miałoby polegać na wstrzyknięciu ich do uszkodzonego stawu. Jeśli chodzi o zastosowanie komórek macierzystych w kontekście naczyń krwionośnych, prowadzone są badania nad próbą odbudowy mięśnia sercowego po ataku serca, a także naprawy naczyń krwionośnych w przebiegu niedokrwistości kończyn. Z komórkami macierzystymi wiąże się też spore nadzieje, jeśli chodzi o choroby autoimmunologiczne oraz stany zapalne.
Jak wygląda pobieranie komórek macierzystych ze sznura pępowiny?
Pytanie, jak wygląda proces pobrania komórek macierzystych ze sznura pępowiny? Podobnie, jak w przypadku krwi pępowinowej, można tego dokonać wyłącznie w czasie porodu, a cały proces niewiele się różni od tego, w czasie którego pozyskuje się komórki z krwi. Dokonuje tego personel medyczny szpitala, w którym odbywa się poród, przy pomocy specjalnego zestawu pobraniowego. Do sterylnego pojemnika trafia około 10-centymetrowy fragment pępowiny. Zespół medyczny w laboratorium odseparowuje komórki macierzyste z galarety Whartona, po czym umieszcza je w specjalnej kasecie i wkłada do pojemnika z ciekłym azotem o temperaturze -160ºCelsjusza.
Podobnie jak w przypadku pobrania krwi pępowinowej, cały zbieg jest nieinwazyjny i zupełnie bezbolesny, a wręcz nieodczuwalny zarówno dla mamy, jak i jej dziecka.
Usługę pobierania i przechowywania komórek macierzystych ze sznura pępowiny wprowadził jako pierwszy w naszym kraju Polski Bank Komórek Macierzystych. Warto jednak wiedzieć, że pobranie fragmentu pępowiny oraz zachowanie komórek będzie możliwe wyłącznie z usługą pobrania krwi pępowinowej. Pępowina – do tej pory traktowana przez rodziców wyłącznie jako element, który może z dumą przeciąć świeżo upieczony tata, spełnia znacznie więcej cennych funkcji!