Połóg to okres, który trwa od momentu zakończenia porodu do około 6–8 tygodni. To czas, w którym stopniowo cofają się zmiany w okolicach narządu rodnego spowodowane ciążą.
Etap połogu jest konieczny, by organizm kobiety zregenerował się po tym szczególnym, „obciążającym” dla niego czasie i powrócił do swojego poprzedniego stanu. Nie ma wątpliwości, że tzw. cesarka pozostawia po sobie więcej śladów niż poród naturalny. Czy proces połogu także przebiega inaczej?
Połóg po porodzie naturalnym
Co podczas połogu dzieje w ciele kobiety? Następuje kurczenie się macicy oraz gojenie poporodowych ran, jajniki zaś wracają do swoich poprzednich czynności, których na ten szczególny okres „zaniechały”. Do wspomnianych zmian warto się wcześniej przygotować, aby nas nie zaskoczyły – to bowiem naturalny etap porodu (choć większości wydaje się, że poród kończy się urodzeniem dziecka).Wtedy też rozpoczyna się tworzenia mleka (laktogeneza) oraz ma miejsce powrót płodności, związany z ponownym podjęciem czynności przez jajniki.
Zmniejszanie się macicy prowadzi do powstawania tzw. odchodów połogowych. Mogą trwać jedynie dwa tygodnie, ale mogą również utrzymywać się do końca połogu (nawet do 8 tygodni). Początkowo przybierają postać krwawień, z czasem jednak ich barwa się zmienia – przyjmują kolor brunatno-żółty, a potem szarawy. Odchody te są zjawiskiem jak najbardziej naturalnym, związanym z gojeniem się macicy. To mieszanina krwi oraz produktów rozpadu tkanek, jakie wydostają się z dróg rodnych w czasie obkurczania się macicy i pozwalają na usunięcie resztek błon płodowych i drobnoustrojów. Rana po nacięciu bądź pęknięciu krocza może być bolesna, ale najważniejsze, by nie dopuścić do jej zakażenia. Z tego właśnie względu w okresie połogu należy szczególnie zadbać o higienę miejsc intymnych.
Jeżeli świeżo upieczona mamusia nie karmi dziecka naturalnie, wówczas połóg kończy się wystąpieniem pierwszej miesiączki (powrót płodności). Trudno jednak dokładnie określić, w którym momencie powróci okres i owulacja, ponieważ jest to sprawa bardzo indywidualna. Warto jednak wiedzieć, że mamy karmiące piersią będą musiały poczekać na miesiączkę znacznie dłużej – może to nastąpić dopiero po zaprzestaniu karmienia lub w momencie, gdy częstotliwość podawania pokarmu się zmniejszy. Po zakończeniu połogu kobieta powinna bezwzględnie udać się do ginekologa, który sprawdzi, czy rany poporodowe dobrze się zagoiły.
Połóg po cesarskim cięciu
Połóg po cesarskim cięciu trwa dłużej i może być bardziej dokuczliwy, niż ten po porodzie naturalnym. Nie ma wątpliwości, że tzw. cesarka pozostawia po sobie więcej śladów niż poród siłami natury. O ile te zewnętrzne są dość oczywiste – blizna po cięciu czy wypukły brzuch (dłuższy czas potrzebny na cofnięcie się zmian), warto także zauważyć, że procesy wewnątrz ciała kobiety przebiegają nieco innym rytmem.
To, kiedy kobieta będzie mogła wstać z łóżka, zależy od szpitala – w niektórych pozwala się mamom wstać dopiero po 12 godzinach od porodu, ale w innych zaleca się podniesienie na kilka kroków już 6 do 8 godzin od cesarki. Kobieta nie powinna jednak podejmować takich prób sama – istnieje ryzyko, że zakręci się jej w głowie, co grozi upadkiem. Pierwsze kroki mogą być bolesne, ale to odczucie zwykle szybko mija. Warto mieć na uwadze, że pozycja wyprostowana podczas chodzenia jest dużo wygodniejsza – dzięki niej rana na brzuchu jest mniej dokuczliwa. Kiedy mama już wstanie, może skorzystać z ubikacji, jednak wcześniej położna musi usunąć cewnik moczowy. Początkowo mogą pojawić się problemy z oddawaniem moczu oraz wypróżnianiem się. Zaleca się wówczas wzbogacenie diety suszonymi śliwkami, bogatymi w błonnik pokarmowy.
Z czego wynikają różnice?
Cesarskie cięcie wiąże się z podaniem znieczulenia. Po znieczuleniu zewnątrzoponowym mama może odczuwać silny ból głowy i pleców, mogą także drętwieć jej nogi (możliwe mrowienie). Przez kilka godzin od zabiegu będzie także otrzymywać, za pomocą cewnika umieszczonego na plecach, drobne dawki środków przeciwbólowych. W wyniku podania znieczulenia ogólnego mogą ją z kolei męczyć nudności, wymioty, ból głowy oraz gardła. W przypadku tego rodzaju znieczulenia, kobiecie podaje się leki w kroplówce lub w zastrzyku. W płucach może także zalegać wydzielina. By się jej pozbyć, zaleca się odkasływanie i dynamiczne wydychanie powietrza. Trudno też zaprzeczyć, że kiedy znieczulenie przestaje działać, kobieta zaczyna odczuwać ból wokół rany na podbrzuszu. Nie zawsze jest on równie dotkliwy – czasem bywa silny, a czasem – ledwo odczuwalny.
W przypadku cięcia cesarskiego nieco dłużej trwa także proces kurczenia się macicy i może być on bolesny. Bóle brzucha mogą się nasilać podczas karmienia piersią, ponieważ w tym czasie do organizmu uwalnia się oksytocyna (to ona przyspiesza obkurczanie). Jednak odchody połogowe są zazwyczaj mniej obfite niż po porodzie naturalnym. Nie jest jednak dobrze, jeśli są one zbyt skąpe lub zupełnie zanikają – wówczas należy skonsultować się z lekarzem, bo może okazać się potrzebne zaaplikowanie leków na obkurczanie macicy.
Tak jak w przypadku porodu naturalnego, po cesarskim cięciu, o ile kobieta nie karmi dziecka piersią, połóg kończy się pierwszym krwawieniem miesiączkowym. Warto też zauważyć, że zaraz po zabiegu (a nawet przez kilka dni) karmienie piersią może sprawiać trudności (może być potrzebna pomoc bliskiej osoby). Początkowo mleka może być mało, ale z czasem laktacja staje się bardziej obfita.