Przyczyny niepłodności. Leczenie niepłodności

W ciągu kilkunastu ostatnich lat w krajach rozwiniętych gwałtownie wzrosła liczba par wymagających leczenia z powodu niepłodności. Jakie są przyczyny niepłodności? Jak wygląda leczenie niepłodności? Jak wybrać kliniki leczenia niepłodności? Wszystko w temacie: przyczyny niepłodności, leczenie, diagnostyka.

Przyczyny niepłodności – dlaczego coraz więcej par ma problem z poczęciem dziecka?

Niepłodność została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę społeczną. Nic dziwnego, skoro w samej Polsce: niepłodność dotyka około 15-20% par. Liczba ta zmienia się w zależności od wieku partnerów, wzrasta wraz z nim.

Mimo, że niepłodność to bardzo poważny i widoczny problem, nadal stanowi temat tabu. Pary nie chcą o nim mówić, jest to dla nich wstydliwy i bolesny temat. Ich milczenie może sugerować, że jest to trudność nie do przezwyciężenia. To nieprawda, dlatego warto się czegoś na temat niepłodności dowiedzieć!

Zacznijmy od tematu: przyczyny niepłodności. Przyczyny niepłodności są zróżnicowane i mogą dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Szacuje się, że:

30-40% przypadków to przyczyny leżące po stronie kobiet,
20-30% po stronie mężczyzn,
około 20% przypadków to przyczyny mieszane, dotyczące obojga partnerów,
a w 10-15% przypadków przyczyny pozostają niewyjaśnione.

Niepłodność związana jest również z czynnikami stylu życia, stresem oraz stanem zdrowia, co powoduje, że jest to problem wieloczynnikowy. Warto zastanowić się, co ma wpływ na niepłodność.

Kiedy mówimy o niepłodności?

Według badań, przy regularnych stosunkach, bez używania środków antykoncepcyjnych, w ciągu jednego roku w ciążę zachodzi ok. 50% kobiet, w następnym – kolejne 30%. Ta liczba nie nastraja nas optymistycznie.

W Polsce o niepłodności możemy mówić wówczas, gdy po roku współżycia bez zabezpieczeń nie doszło do poczęcia dziecka. Wówczas jedynym sposobem wykrycia przyczyn problemu jest poddanie się serii badań.

Szacuje się, że w skali globalnej niepłodność dotyczy ponad 48 milionów par oraz około 186 milionów osób indywidualnych, zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W Polsce problem ten jest szczególnie istotny ze względu na zmieniający się wiek rodziców decydujących się na pierwsze dziecko, co według danych demograficznych może zwiększać ryzyko wystąpienia niepłodności.

Rodzaje niepłodności

Problem niepłodności jest niezwykle skomplikowany, zarówno w diagnozie jak i w leczeniu. Dodatkowo istnieje wiele jej rodzajów. Pierwszym kryterium dzieli to schorzenie na:

niepłodność pierwotną– występuje wówczas, gdy mimo regularnych stosunków seksualnych nie dochodzi do poczęcia; kobieta nigdy nie była w ciąży;
niepłodność wtórną – mówimy o niej w momencie, gdy kobieta była już w ciąży, która zakończyła się porodem bądź poronieniem (naturalnym lub sztucznym), a obecnie mimo współżycia nie dochodzi do poczęcia;
niemożliwość donoszenia ciąży – to także rodzaj niepłodności, która polega na tym, że kobieta może zajść w ciążę, ale ma kłopoty z jej donoszeniem – zwykle zdarzają się wówczas poronienia lub porody przedwczesne.

W medycynie używa się także określeń: niepłodność okresowa (niepłodne fazy cyklu, ciąża) czy niepłodność dobrowolna (stosowanie środków antykoncepcyjnych).

Jakie czynniki wpływają na płodność? Od genetyki po styl życia

Na płodność wpływa wiele czynników – od genetyki, poprzez styl życia, aż po warunki środowiskowe.

Czynniki, czyli możliwe przyczyny niepłodności to m.in.:

genetyka – zaburzenia hormonalne a niepłodność – co warto wiedzieć? Wady genetyczne, takie jak zespół Turnera, Klinefeltera, czy różne mutacje genów, mogą wpływać na zdolność do reprodukcji. U kobiet zaburzenia genetyczne mogą dotyczyć funkcjonowania jajników i rezerwy jajnikowej, natomiast u mężczyzn mogą wpływać na produkcję i jakość nasienia. Jeśli w rodzinie występowały problemy z płodnością, istnieje zwiększone ryzyko ich dziedziczenia. Czynniki takie jak przedwczesna menopauza u kobiet mogą być częściowo uwarunkowane genetycznie.
wiek – u kobiet płodność jest najwyższa w wieku 20-30 lat i gwałtownie spada po 35. roku życia, co związane jest z wyczerpywaniem się rezerwy jajnikowej. U mężczyzn jakość nasienia również spada z wiekiem.
zaburzenia hormonalne – u kobiet np. zaburzenia pracy tarczycy, PCOS (zespół policystycznych jajników), endometrioza i cukrzyca mogą powodować problemy z płodnością. U mężczyzn nieprawidłowy poziom testosteronu może wpłynąć na jakość nasienia.
choroby przewlekłe – cukrzyca, nadciśnienie, choroby autoimmunologiczne czy schorzenia układu krążenia mogą bezpośrednio wpływać na funkcje rozrodcze.
waga – zarówno nadwaga, jak i niedowaga mogą zaburzać funkcje rozrodcze. U kobiet z nadwagą często występuje insulinooporność i problemy hormonalne, natomiast niedowaga może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego.
przebyte choroby.
przeszłość położnicza – dotyczy przede wszystkim kobiet, które doświadczyły ciąży, ale miały kłopoty z poczęciem i komplikacje w jej przebiegu (tzw. niepłodność wtórna),
życie seksualne partnerów – częstość stosunków seksualnych jest warunkiem koniecznym dla zwiększenia szans poczęcia,
styl życia – może mieć wpływ na płodność pary (m.in. nałogi, odżywianie, sposób spędzana czasu wolnego, charakter pracy).
zanieczyszczenie powietrza i woda – ekspozycja na metale ciężkie, pestycydy i inne zanieczyszczenia środowiskowe może prowadzić do uszkodzenia DNA plemników oraz jajeczek.

Każdy z tych czynników wpływa na płodność w inny sposób, a ich połączenie może znacząco zwiększyć ryzyko niepłodności.

Niepłodność u kobiet i mężczyzn – różnice

Niepłodność u kobiet i mężczyzn różni się zarówno przyczynami, jak i sposobami diagnozowania oraz leczenia. Warto przyjrzeć się bliżej kluczowym aspektom, które odróżniają problemy z płodnością u obu płci.

Przyczyny niepłodności u kobiet

Najczęstszymi przyczynami niepłodności u kobiet są zaburzenia hormonalne, takie jak:

zespół policystycznych jajników (PCOS),
problemy z owulacją,
zaburzenia pracy tarczycy.

Inne powody obejmują niedrożność jajowodów (np. z powodu zakażeń lub zrostów) oraz zmniejszenie rezerwy jajnikowej, co naturalnie postępuje wraz z wiekiem.

Przyczyny niepłodności u mężczyzn

Niepłodność męska jest najczęściej spowodowana problemami związanymi m.in. z:

jakością nasienia, czyli zmniejszoną ilością plemników, ich ruchliwością lub nieprawidłową budową,
zaburzenia hormonalne,
infekcje,
żylaki powrózka nasiennego,
problemy związane z funkcjonowaniem jąder.

Leczenie niepłodności – nowoczesne terapie na niepłodność

Kiedy warto udać się do specjalisty? Jak wygląda wczesna diagnostyka w problemach z płodnością?

Leczenie niepłodności to dynamicznie rozwijająca się dziedzina medycyny, która oferuje coraz bardziej zaawansowane i skuteczne terapie. Poniżej przegląd najczęściej stosowanych i obiecujących metod i nowoczesne terapie na niepłodność:

in vitro – metoda zapłodnienia in vitro jest jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia niepłodności, polegającą na połączeniu komórki jajowej i plemnika poza ciałem kobiety. IVF stosuje się zwłaszcza u pacjentów z niedrożnymi jajowodami, problemami z owulacją, a także u par, które mają problemy z zapłodnieniem naturalnym.
ICSI – w tej metodzie pojedynczy plemnik jest wprowadzany bezpośrednio do komórki jajowej, co znacznie zwiększa szanse na zapłodnienie. Ta metoda jest stosowana, gdy problemem jest jakość nasienia, szczególnie przy niskiej liczbie plemników lub ich słabej ruchliwości.
stymulacja hormonalna – w przypadku niepłodności spowodowanej problemami z owulacją stosuje się farmakologiczne stymulowanie jajników lekami hormonalnymi, aby wywołać regularną owulację. Ta metoda jest często stosowana jako pierwszy krok w leczeniu niepłodności u kobiet.
terapia immunologiczna – u niektórych par niepłodność może być spowodowana problemami immunologicznymi, które uniemożliwiają implantację zarodka lub powodują poronienia. Terapia immunologiczna polega na zastosowaniu leków, które modulują odpowiedź immunologiczną organizmu, co może wspomóc proces implantacji.
wsparcie psychologiczne i styl życia – redukcja stresu, właściwa dieta, regularna aktywność fizyczna oraz wsparcie psychologiczne mogą również mieć wpływ na skuteczność leczenia niepłodności. Niektóre kliniki leczenia niepłodności udzielają wsparcia i pomocy psychologów i dietetyków specjalizujących się w problemach związanych z płodnością.

O niepłodności – przyczynach i leczeniu mówi się coraz więcej. To dobrze! Zmiana podejścia do leczenia niepłodności jest konieczna, ponieważ wyższy stopień świadomości par i wczesne konsultacje ze specjalistami mogą zwiększyć szanse na zajście w ciążę i narodziny upragnionego dziecka.

Dowiedz się więcej: