Rak jajnika – wszystko, co musisz wiedzieć, żeby podjąć walkę

Każdego roku na raka jajnika umiera około 2 tys. Polek. Uważaj! Jeśli miewasz wzdęcia, zaparcia, cierpisz na niestrawność, często ci się odbija i nie wiążesz tych objawów ze złą dietą – powiedz o tym swojemu ginekologowi – mogą to być bowiem zwiastuny raka jajnika!

Skąd się bierze rak jajnika?

Rak jajnika to choroba, której konkretna przyczyna pozostaje niejasna. Wiele nowotworów ma pewne podłoże genetyczne, inne pojawiają się niespodziewanie, a niektóre są wynikiem długotrwałego wpływu różnych czynników. Badania wskazują, że najczęściej chorują na nie kobiety po 50. roku życia, szczególnie te z historią rodzinnych przypadków raka jajnika, piersi lub jelita grubego. Dziedziczona może być tylko predyspozycja do zachorowania, natomiast rozwój guza zależy od wielu różnych czynników.

Obserwacje lekarskie wskazują, że ryzyko zachorowania jest wyższe u kobiet, które:

nie miały dzieci;
nie karmiły piersią;
nie używały hormonalnej antykoncepcji.

Wygląda na to, że częste owulacje mogą zwiększać ryzyko raka. Statystyki medyczne pokazują, że każda ciąża i okres karmienia piersią obniżają ryzyko o około 10%. Hormonalna antykoncepcja, hamując owulację, może działać zapobiegawczo, choć opinie lekarzy na ten temat są podzielone.

Wiadomo również, że ryzyko raka jajnika jest wyższe u kobiet z mutacjami genów BRCA1 i BRCA2. Testy na obecność tych mutacji oferowane są bezpłatnie w kilku ośrodkach, w tym w Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie oraz Centrum Onkologii w Warszawie.

Rak jajnika objawy

Niestety, większość przypadków raka jajnika jest diagnozowana dopiero w zaawansowanym stadium. Dlatego wiedza na temat tego nowotworu, jego objawów, czynników ryzyka i metod leczenia, jest kluczowa, aby podjąć skuteczną walkę.

Oto niektóre z objawów, na które warto zwrócić uwagę:

nietypowe krwawienia lub wydzieliny z dowolnego otworu ciała lub brodawek sutkowych;
owrzodzenia lub rany, które nie ulegają gojeniu;
przewlekłe zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego;
chrypka lub kaszel bez wyraźnej przyczyny, trwające dłuższy czas;
częste uczucie pełności lub wzdęcia;
ból w dolnej części brzucha lub w miednicy;
częste oddawanie moczu;
nagłe, niewyjaśnione zmęczenie;
ból podczas stosunku;
utrata apetytu lub szybkie uczucie sytości.

Objawy te mogą być mylące, dlatego warto zgłaszać je lekarzowi, zwłaszcza jeśli utrzymują się przez dłuższy czas.

Diagnostyka raka jajnika

Dlaczego często wykrywa się rak jajnika w zaawansowanym stadium choroby?

Według opinii specjalistów ginekologów przyczyną tego jest fakt, że na początku choroba często objawia się problemami z przewodem pokarmowym. Gdy pojawiają się symptomy takie jak zgaga czy wzdęcia, naturalną reakcją jest skonsultowanie się z internistą lub gastrologiem, a nie z ginekologiem.

W rezultacie pacjentki mogą leczyć te objawy przez miesiące lub nawet lata, biorąc leki na niestrawność, podczas gdy guz jajnika rośnie niezauważony. Dopiero wtedy, gdy osiąga on duże rozmiary i pojawiają się objawy ze strony narządu rodnego, kobiety zwracają się o pomoc do ginekologa. Niestety, wtedy często jest już za późno, aby skutecznie leczyć raka jajnika.

Jak więc możemy chronić się przed rakiem jajnika? Przede wszystkim powinniśmy regularnie odwiedzać ginekologa na wizyty kontrolne. Zaleca się, aby kobiety planowały badania kontrolne co najmniej raz w roku, a te z grupy ryzyka powinny robić to nawet dwa razy w roku.

Badania wskazują, że najczęściej chorują na raka jajnika kobiety po 50. roku życia, szczególnie te z historią rodzinnych przypadków raka jajnika, piersi lub jelita grubego.

Rak jajnika badanie

Choć podczas standardowej oceny medycznej, zazwyczaj nie jest możliwe wykrycie guzów o średnicy mniejszej niż 1 cm (warto zaznaczyć, że guz o średnicy 1 cm może skupiać około biliona komórek nowotworowych!), to warto rozważyć przeprowadzenie badań ultrasonograficznych, zarówno przezpochwowych, jak i przez powłoki brzuszne.

W przypadku, gdy podczas tych badań lekarz zidentyfikuje obecność guza w jajniku (lub obu jajnikach, ponieważ rak może rozwijać się jednocześnie w obu), oraz zauważy, że towarzyszą mu długotrwałe dolegliwości związane z układem pokarmowym, które nie wydają się wynikać z diety ani chorób gastrycznych, może to skłonić go do podejrzenia obecności raka jajnika. W takim przypadku najprawdopodobniej zlecone zostaną dodatkowe badania takie jak:

tomografia komputerowa;
rezonans magnetyczny;
oznaczenie we krwi markerów nowotworowych, zwłaszcza CA 125 oraz przeciwciał monoklonalnych OC 125;
biopsja – pobranie próbki tkanki do analizy jest kluczowe dla potwierdzenia diagnozy.

Jednak znacznie częściej specjaliści decydują się na zastosowanie diagnostycznego badania laparoskopowego. Podczas niego poprzez niewielkie nacięcie, lekarz wprowadza laparoskop do jamy brzusznej. To urządzenie optyczne wyposażone w oświetlenie umożliwia dokładne obejrzenie jajników, a także innych narządów wewnętrznych. Dzięki temu można dokonać wstępnej oceny ewentualnych przerzutów i potwierdzić obecność raka jajnika.

Rak jajnika – leczenie

Rak jajnika to poważna diagnoza, wymagająca skrupulatnego podejścia leczniczego. Główną metodą terapii jest operacja, w trakcie której chirurg ocenia rozprzestrzenienie się guza, zarówno w obrębie jajnika, jak i w jamie brzusznej. Po usunięciu guza, badanie mikroskopowe tkanek dostarcza informacji o rodzaju i stopniu zaawansowania nowotworu. W sytuacjach, gdy guz jest rozległy lub nie można go całkowicie usunąć, stosuje się chemioterapię jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego.

W przypadku młodych kobiet, które planują macierzyństwo, a nowotwór jest wykryty na wczesnym etapie bez przerzutów, lekarze często decydują się na usunięcie jedynie chorego jajnika, zachowując drugi wraz z macicą. W takich sytuacjach unika się chemioterapii, by nie ryzykować niepłodności. Decyzja ta jest możliwa jedynie po dokładnych badaniach wykluczających przerzuty do innych organów.

Dla kobiet starszych, zwłaszcza w okresie okołomenopauzalnym, częstą praktyką jest usunięcie obu jajników oraz macicy, a także zastosowanie chemioterapii, a czasami również radioterapii. Po takim zabiegu kobiety wchodzą w niefizjologiczną menopauzę, co może wiązać się z niekomfortowymi objawami. W tej sytuacji rozpoczęcie hormonalnej terapii zastępczej, po konsultacji z ginekologiem, może być dobrym rozważane.

Prognozy pełnego wyzdrowienia zależą w dużej mierze od stopnia zaawansowania raka jajnika. Wczesna diagnoza może oznaczać nawet 90% szans na wyleczenie. Natomiast w bardziej zaawansowanych przypadkach, statystyki są mniej optymistyczne – około 20% pacjentek żyje wiele lat po postawieniu diagnozy.

Rak jajnika – chemioterapia i jej skutki

Specjaliści medyczni podkreślają, że większość kobiet, które przeszły terapię na raka jajnika, ma szansę na poczęcie i urodzenie zdrowych dzieci. Istotne jest, aby zagadnienie to zostało omówione jeszcze przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej. W Polsce pacjenci rzadko są informowani o ryzyku utraty płodności wynikającym z chemioterapii czy radioterapii. Tymczasem w krajach takich jak Niemcy, Francja, Beneluks czy USA, obowiązkowe są rozmowy z pacjentami na temat planów rodzicielskich po leczeniu onkologicznym. W Polsce wielu pacjentów nie jest w pełni świadomych konsekwencji terapii i nie wie, gdzie szukać informacji.

Z danych wynika, że co najmniej połowa młodych osób [poniżej 35. roku życia] w Polsce, chorujących na raka, czyli około 3 tysiące rocznie, po terapii pragnie mieć dzieci. W przypadku pacjentek z rakiem jajnika istnieje kilka opcji, by spełnić to marzenie:

zamrażanie komórek jajowych – metoda ta na świecie pozwoliła na uzyskanie zaledwie kilkuset ciąż;
zamrażanie gotowych zarodków – wymaga plemnika. Jeśli młoda kobieta ma partnera, mogą razem zdecydować się na przygotowanie i zamrożenie zarodków. W przypadku braku partnera istnieje możliwość skorzystania z nasienia anonimowego dawcy, choć to rozwiązanie może nie być akceptowalne dla każdego;
usunięcie fragmentu jajnika – wycięta tkanka jest dzielona na cienkie plasterki i mrożona. Po zakończeniu terapii tkankę można odmrozić i po sprawdzeniu pod kątem komórek nowotworowych, wszczepić w pobliże pozostałego jajnika. Okazuje się, że odmrożona tkanka jajnika jest zdolna do włączenia się w proces produkcji prawidłowych komórek jajowych.

Profilaktyka raka jajnika i badania genetyczne

Kobiety z wysokim ryzykiem, np. z mutacjami BRCA1 lub BRCA2, mogą rozważyć profilaktyczne usunięcie jajników (tzw. owariektomia), co znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania. Regularne badania kontrolne i świadomość objawów mogą pomóc w wczesnym wykryciu nowotworu.

Dla kobiet, które mają historię raka jajnika, piersi czy jelita grubego w rodzinie, warto rozważyć badania genetyczne. Mogą one pomóc w ocenie ryzyka zachorowania oraz w podjęciu odpowiednich środków zapobiegawczych.

—-

Aby wcześnie wykryć nowotwór, kluczowa jest troska o swoje zdrowie i stała czujność onkologiczna. Podstawowa zasada mówi, że każdy powinien uważnie monitorować zmiany w swoim ciele. Każdy nietypowy objaw, czy to w wyglądzie, czy w funkcjonowaniu organizmu, powinien być sygnałem alarmowym. Warto zwracać uwagę na takie sytuacje, jak chociażby objawy raka jajnika i nie lekceważyć ich. Wszyscy dobrze wiemy, że lepiej poświęcić chwilę na wizytę u lekarza i usłyszeć, że nie ma powodów do niepokoju, niż zbyt późno dowiedzieć się o poważnej chorobie.

Dowiedz się więcej: