W czasie ciąży może przytrafić się nieoczekiwana konieczność wykonania badania rentgenowskiego. Tylko czy można wykonywać go bezpiecznie w ciąży?
Spis treści
1.
RTG w ciąży
2.
Czy rentgen jest bezpieczny w ciąży?
2.1.
RTG w ciąży - ryzyko
3.
Kiedy można wykonać rentgen w ciąży?
4.
RTG w ciąży - jakie środki ostrożności należy podjąć?
5.
Jakie są alternatywy dla RTG w ciąży?
Dziewięć miesięcy trwania ciąży wiąże się z koniecznością wykonywania regularnie różnorakich badań. Mają one na celu zapewnienie bezpiecznego i zdrowego rozwoju malucha oraz kontrolę stanu zdrowia matki. W tym szczególnym czasie może przytrafić się także nieoczekiwana konieczność wykonania badania rentgenowskiego. Tylko czy można wykonywać go bezpiecznie w ciąży?
Rentgen w ciąży to temat budzący wiele obaw i pytań. Czy jest bezpieczny? Jakie są możliwe ryzyka? W poniższym artykule wyjaśniamy, kiedy wykonanie badania RTG w ciąży jest uzasadnione oraz jakie środki ostrożności należy podjąć.
RTG w ciąży
Jest to jedna z technik obrazowania korzystająca z promieni rentgenowskich (promieniowania X). Metoda ta jest często stosowanym badaniem, szczególnie chętnie wykorzystywanym do badania stanu układu kostnego całego organizmu. Dzięki różnicom w pochłanianiu promieni rentgenowskich przez różne tkanki uzyskuje się pełny obraz – kości dużo bardziej absorbują promienie niż tkanki miękkie, przez co na kliszy mają biały kolor. Dzięki temu widać wszelkie złamania, ubytki i guzy.
Promienie X mogą uszkodzić komórki lub nawet DNA żywej materii. Niestety badanie RTG nie jest obojętne dla naszego zdrowia. 99% promieni jest pochłanianych przez nasze ciało. Mogą one uszkodzić komórki lub nawet DNA żywej materii. Dlatego badanie to powinno przeprowadzać się jak najrzadziej i tylko w razie absolutnej konieczności.
W czasie ciąży wiele mam może być zmuszonych do wykonania rentgena. Zdarzyć się tak może, gdy złamią rękę lub chociażby potrzebują zrobić prześwietlenie zęba. Może się zdarzyć, że takie badanie wykonane jest zanim kobieta odkryje swój zmieniony stan. Co wtedy? Czy promienie zaszkodzą dziecku? Czy można przeprowadzić takie badanie bezpiecznie?
Czy rentgen jest bezpieczny w ciąży?
Rentgen to badanie wykorzystujące promieniowanie jonizujące, które w nadmiarze może być szkodliwe dla rozwijającego się płodu, szczególnie w pierwszym trymestrze. Na tym etapie ciąży dochodzi do intensywnego rozwoju komórek, co zwiększa podatność na uszkodzenia. Jednak ryzyko jest uzależnione od dawki promieniowania i obszaru ciała, który jest badany.
Promienie X są teratogenem, czyli czynnikiem mogącym spowodować anomalie rozwojowe płodu. Badania dowodzą, że omawiany teratogen może uszkodzić narządy wewnętrzne rozwijającego się płodu lub spowodować opóźnienia rozwoju. RTG nie powinny wykonywać także osoby, które starają się o potomka, ponieważ może ono uszkodzić zarówno komórkę jajową jak i plemniki. Promienie dostają się do dziecka wprost przez ciało matki, jeśli skierowane są bezpośrednio na brzuch.
RTG w ciąży – ryzyko
Ryzyko jakie niosą promienia dla malucha zależą o kilku czynników. Przede wszystkim ważne są: wiek płodu, wielkość zastosowanej dawki promieniowania, miejsca prześwietlenia, zastosowanych bądź nie zabezpieczeń. Najbardziej ryzykownym czasem jest pierwszy trymestr ciąży. Dziś badanie RTG jest dużo bardziej bezpieczne niż jeszcze kilkanaście lat temu. Zupełnie bezpiecznie można wykonać je na górnych częściach ciała kobiety (zębach, szyi, rękach). Wtedy odpowiednio zabezpiecza się brzuch przyszłej mamy specjalnym fartuchem, odbijającym promienie z tego miejsca.
Większym problemem jest wykonanie badania dolnej połowy ciała. Najlepiej jest przełożyć je na czas już po ciąży. Jeśli jednak nie jest to możliwe lekarze starają się wybrać inny typ badań. Można zrobić wtedy USG lub MRI. Gdy i to nie wchodzi w grę stosuje się specjalne techniki i zabezpieczenia mające na celu zmniejszenie liczby promieni, jakie dotrą do dziecka. Zmniejsza się także samo światło promieni. Pojedynczo wykonane badanie w II i III trymetrze, gdy promieniowanie jest ograniczone do minimum, nie powinno wyrządzić dziecku krzywdy.
Kiedy można wykonać rentgen w ciąży?
Decyzja o wykonaniu rentgena w ciąży zależy od:
- Konieczności diagnostycznej: Jeśli badanie może uratować zdrowie matki lub dziecka, często uznaje się je za konieczne.
- Okresu ciąży: W drugim i trzecim trymestrze ryzyko jest mniejsze niż w pierwszym.
- Alternatywnych metod diagnostycznych: W miarę możliwości wybiera się badania bez promieniowania, np. USG lub rezonans magnetyczny.
RTG w ciąży – jakie środki ostrożności należy podjąć?
Aby zminimalizować ryzyko, stosuje się następujące środki:
- Osłona brzucha: Specjalne fartuchy ołowiane chronią płód przed promieniowaniem.
- Unikanie badania w okolicy brzucha i miednicy: Jeśli możliwe, przeprowadza się rentgen odległych obszarów, np. kończyn.
- Wyjątkowa sytuacja medyczna: Badanie wykonuje się jedynie w przypadku pilnych wskazań lekarskich.
Jakie są alternatywy dla RTG w ciąży?
W przypadku wątpliwości lekarze mogą zlecić:
- Ultrasonografię (USG): Bezpieczna i szeroko stosowana w diagnostyce prenatalnej.
- Rezonans magnetyczny (MRI): Niewykorzystujący promieniowania jonizującego, choć zwykle zlecany po pierwszym trymestrze.
Choć promieniowanie rentgenowskie w ciąży niesie ze sobą pewne ryzyko, nowoczesne techniki diagnostyczne i środki ochrony pozwalają je zminimalizować. Kluczowa jest konsultacja z lekarzem, który oceni konieczność badania i dobierze najlepszą metodę diagnostyczną, gwarantującą bezpieczeństwo zarówno matki, jak i dziecka. W razie wątpliwości nie wahaj się pytać specjalistów – właściwe informacje to podstawa świadomego podejmowania decyzji zdrowotnych.
Każdorazowo w ciąży będąc u lekarzy (dowolnej specjalizacji) podkreślaj, że spodziewasz się dziecka. Szczególnie, gdy przepisuje ci on leki bądź zleca jakieś badania. Dzięki temu dobierze on je odpowiednio do twojego stanu i wieku ciąży.
Dowiedz się więcej: