ARTYKUŁ EKSPERTA Często martwią się, czy rozwój ich dziecka przebiega prawidłowo. Co zrobić, gdy rozwój mowy przebiega wolniej niż u rówieśników?
Wielu rodziców z niecierpliwością czeka na pierwsze słowa swojego malucha. Choć każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie, rodzice często martwią się, czy rozwój mowy u ich dziecka przebiega prawidłowo. Co zrobić, gdy wydaje się, że rozwój mowy przebiega wolniej niż u rówieśników?
Czy należy się martwić, jeśli niemowlę nie gaworzy tak, jak powinno? Czy w takich sytuacjach pomoc logopedy jest konieczna, czy może warto jeszcze poczekać? Te pytania są naturalne, a odpowiedzi na nie mogą być kluczowe dla wsparcia prawidłowego rozwoju dziecka. Zapraszamy do artykułu naszego eksperta!
Rozwój mowy u niemowląt
Rozwój mowy niemowląt jest procesem złożonym i wieloetapowym, który zaczyna się jeszcze przed narodzinami. Już w łonie matki dziecko słyszy dźwięki z otoczenia, przede wszystkim głos matki, co przygotowuje je do przyszłej nauki mowy.
Po narodzinach, rozwój mowy rozpoczyna się od podstawowych reakcji na bodźce dźwiękowe, takich jak odwracanie główki w kierunku dźwięku czy reakcja na znany głos. W pierwszych miesiącach życia, niemowlę zaczyna rozpoznawać i różnicować dźwięki, co jest fundamentem do dalszego rozwoju umiejętności komunikacyjnych.
Etapy rozwoju mowy u dzieci
Rozwój mowy u dzieci – faza prelingwalna (0-12 miesięcy) wygląda następująco:
- od urodzenia do 2. miesiąca: w tym okresie niemowlę komunikuje się głównie za pomocą płaczu. Różne rodzaje płaczu mogą sygnalizować różne potrzeby, takie jak głód, dyskomfort czy zmęczenie. To jest również czas, kiedy dziecko zaczyna nawiązywać kontakt wzrokowy z opiekunami, co jest wczesną formą komunikacji.
- 2-4 miesiąc życia: w tym okresie niemowlę zaczyna wydawać pierwsze dźwięki inne niż płacz, takie jak śmiech, głużenie (czyli wydawanie przypadkowych dźwięków). Te dźwięki są wczesną formą eksploracji możliwości wokalnych dziecka.
- 4-6 miesiąc życia: dziecko zaczyna gaworzyć, co oznacza powtarzanie prostych sylab, takich jak „ba”, „ma” czy „da”. Gaworzenie jest istotnym etapem, ponieważ jest to moment, kiedy dziecko zaczyna naśladować dźwięki, które słyszy z otoczenia, choć jeszcze bez przypisywania im konkretnego znaczenia.
- 6-12 miesiąc życia: w tym czasie gaworzenie staje się coraz bardziej złożone. Niemowlę zaczyna łączyć sylaby w proste struktury dźwiękowe, takie jak „mama” czy „dada”, które są często interpretowane przez rodziców jako pierwsze słowa. Dziecko zaczyna również rozumieć proste polecenia i reagować na swoje imię, co wskazuje na rozwój zdolności rozumienia mowy.
Rola otoczenia i stymulacji w rozwoju mowy
Rozwój mowy jest silnie związany z otoczeniem dziecka i stymulacją, jaką otrzymuje. Niemowlęta, które są często angażowane w interakcje z dorosłymi, słyszą dużo słów skierowanych bezpośrednio do nich, mają większe szanse na szybszy rozwój umiejętności językowych.
Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie od samego początku mówili do dziecka, śpiewali mu, czytali książeczki i reagowali na jego próby komunikacji. Te interakcje nie tylko wspierają rozwój mowy, ale także budują więź emocjonalną, która jest kluczowa dla poczucia bezpieczeństwa i rozwoju społecznego dziecka.
Indywidualne tempo rozwoju mowy u dziecka
Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. Niektóre dzieci zaczynają gaworzyć wcześniej, inne później, co niekoniecznie oznacza, że rozwój mowy przebiega nieprawidłowo.
Kluczowe jest jednak monitorowanie postępów i reagowanie na ewentualne nieprawidłowości. Jeśli rodzice zauważają, że dziecko nie przechodzi przez typowe etapy rozwoju mowy w odpowiednim czasie, może to być sygnał, że potrzebna jest dodatkowa obserwacja lub interwencja specjalisty.
Rozwój mowy dziecka rozpoczyna się od podstawowych reakcji na bodźce dźwiękowe, takich jak odwracanie główki w kierunku dźwięku czy reakcja na znany głos.
Kiedy warto skonsultować się z logopedą?
Chociaż każde dziecko rozwija się we własnym tempie, istnieją pewne sygnały, które mogą sugerować potrzebę skonsultowania się z logopedą:
- brak reakcji na dźwięki – jeśli niemowlę nie reaguje na głośne dźwięki, nie odwraca głowy w kierunku źródła dźwięku lub nie wykazuje zainteresowania głosem rodziców, może to sugerować problemy ze słuchem lub z przetwarzaniem dźwięków.
- brak gaworzenia – jeśli dziecko nie zaczyna gaworzyć w wieku 6-7 miesięcy, a także nie reaguje dźwiękami na mowę innych, może to być sygnał, że rozwój mowy jest opóźniony.
- brak interakcji – niemowlę powinno nawiązywać kontakt wzrokowy, uśmiechać się w odpowiedzi na uśmiech rodzica i próbować naśladować mimikę oraz dźwięki. Brak tych interakcji może sugerować potrzebę wsparcia logopedycznego.
- problemy z jedzeniem – trudności w ssaniu, gryzieniu lub połykaniu mogą być związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem aparatu mowy i także mogą wymagać konsultacji logopedy.
Jak może pomóc logopeda w rozwoju mowy niemowlaka?
Logopeda specjalizujący się w pracy z niemowlętami i małymi dziećmi może ocenić rozwój mowy i komunikacji u dziecka oraz zaproponować odpowiednie ćwiczenia i metody wspierające ten rozwój.
Terapia może obejmować ćwiczenia stymulujące gaworzenie, ćwiczenia oddechowe, a także poradnictwo dla rodziców, jak wspierać rozwój mowy w codziennych sytuacjach.
Wczesna interwencja logopedy – dlaczego jest ważna?
Wczesna interwencja logopedyczna może zapobiec poważniejszym trudnościom w rozwoju mowy i komunikacji w przyszłości. Dzieci, które otrzymują wsparcie we wczesnym okresie, często mają większe szanse na prawidłowy rozwój mowy i języka, co z kolei wpływa na ich sukcesy szkolne i społeczne w przyszłości.
Chociaż nie każde opóźnienie w rozwoju mowy wymaga interwencji logopedycznej, warto być czujnym na sygnały, które mogą sugerować potrzebę konsultacji ze specjalistą. Jeśli rodzice mają jakiekolwiek wątpliwości dotyczące rozwoju mowy ich dziecka, warto skonsultować się z logopedą, aby w razie potrzeby zapewnić maluchowi odpowiednie wsparcie.
Wczesne rozpoznanie i interwencja mogą mieć kluczowe znaczenie dla przyszłego rozwoju dziecka.
Autor: Karolina Spałek – logopeda, neurologopeda, instruktor Metody Butejki, trener emisji głosu. Od 2014 roku prowadzi w Tarnowskich Górach gabinety terapeutyczne, gdzie wspólnie z zespołem specjalistów osiąga sukcesy w terapii niemowląt, dzieci, młodzieży i dorosłych. Zajmuje się również szkoleniem logopedów, terapeutów i nauczycieli na terenie całej Polski.
Autorka publikacji o charakterze logopedycznym, a także redaktorem portalu www.logotorpeda.com gdzie logopedia jest dostępna i zrozumiała dla rodzica: www.karolinaspalek.pl
Dowiedz się więcej: