USG III trymestr

USG trzeciego trymestru to na ogół trzecie kolejne badanie USG w ciąży, którego celem jest (oprócz oceny tych samych elementów, co w drugim trymestrze) ocena położenia dziecka. Dodatkowo, bardzo ważna jest kontrola wzrastania i dojrzewania płodu, a także uchwycenie nieprawidłowości płodowych.

Co może pokazać USG III trymestru?

Wykonując w trzecim trymestrze ciąży badanie USG bardzo ważne jest uchwycenie wewnątrzmacicznego ograniczenia lub zahamowania wzrastania płodu lub jego makrosomii. Wewnątrzmaciczne zaburzenia wzrastania są charakterystyczne w takich patologiach, jak: przewlekła niewydolność łożyska czy infekcja wewnątrzmaciczna, a także u jednego z bliźniąt w zespole TTTS. Makrosomia jest charakterystyczna dla płodów matek z cukrzycą.

Uchwycenie tych zmian determinuje dalsze postępowanie kliniczne. Rozpoznawane są one za pomocą płodowej biometrii ultrasonograficznej. Oceniane są te same parametry, co w drugim trymestrze ciąży, tj:

• wymiar dwuciemieniowy główki (BPD)/obwód główki (HC);
• wymiar czołowo-potyliczny główki (FOD);
• wymiar poprzeczny brzuszka (ATD);
• wymiar strzałkowy brzuszka (ASD);
• obwód brzuszka (AC);
• długość kości udowej (FL);
• długość kości ramiennej (HL).

Z wymienionych powyżej parametrów ocenia się w praktyce wymiar dwuciemieniowy główki, jej obwód, obwód brzuszka oraz długość kości udowej. Specjalne programy na podstawie tych parametrów podają wiek ciążowy oraz oszacowują masę płodu.

Siatki centylowe a nieprawidłowości w rozwoju płodu

Ułatwieniem w rozpoznawaniu nieprawidłowości związanych z rozwojem wewnątrzmacicznym płodu jest dobra znajomość siatek centylowych. Są to specjalnie przygotowane skale, na podstawie których ocenia się czy uzyskany wynik pasuje do średnich wyników uzyskiwanych dla danego wieku ciążowego u płodów prawidłowo rozwijających się. Nie jest to oczywiście pełna definicja, a jedynie pewnie schemat tworzenia i działania siatek centylowych. I tak, jeżeli w ultrasonograficznej ocenie wymiarów brzuszka w badaniach seryjnych wyniki plasują się poniżej 5 precentyla krzywych norm, mówimy o wewnątrzmacicznym ograniczeniu wzrastania. Jeżeli zaś chodzi o makrosomię, to analizując te same parametry w badaniach seryjnych uzyskiwane wyniki muszą się znajdować powyżej 95 precentyla.

Kontrolując parametry biometryczne pamiętać należy, aby badania wykonywać w odstępach co najmniej tygodniowych. Tylko takie przerwy gwarantują czytelny wynik i wykluczają błąd pomiarowy, który mógłby wypaść większy niż wzrost. Ważne jest również, aby kolejne badania wykonywane były przez tego samego ultrasonografistę, na tym samym aparacie. Pozwala to uniknąć błędów pomiarowych będących wynikiem różnego sposobu wykonywania badania.

Parametry płodu podlegające ocenie w III trymestrze ciąży

Głównym ocenianym elementem w trzecim trymestrze ciąży jest położenie płodu. W przypadku położenia główkowego oceniana jest także pozycja (I – grzbiet płodu po lewej stronie, II – grzbiet płodu po prawej stronie).

Lokalizuje się także łożysko oraz ocenia stopień jego dojrzałości. Ocenie podlega również grubość łożyska oraz ewentualne zmiany strukturalne lub cechy przedwczesnego oddzielania. Stwierdzenie u pierwiastki położenia miednicowego może być wskazaniem do rozwiązania na drodze cięcia cesarskiego. Dalsze decyzje zależą jednak od innych czynników: wieku ciążowego, czynności skurczowej mięśnia macicy lub jej braku, pęknięcia pęcherza płodowego, etc.

Bardzo ważna jest również ocena ilości wód płodowych. Nieprawidłowa ilość wód płodowych może mieć ogromny wpływ na przebieg ciąży w II trymestrze. O ile wielowodzie może doprowadzić do pojawienia się przedwczesnej czynności skurczowej mięśnia macicy i rozpoczęcia porodu, o tyle małowodzie może być istotnym sygnałem niewydolności łożyska. Zaburzenia w ilości wód płodowych mogą być też sygnałem istnienia wad płodu. Ocena ilości płynu owodniowego przeprowadzana jest prawidłowo w czterech kieszonkach zawierających płyn przy tym samym przekroju.

Autor: lek. med. Witold Kłosiński