Witamina D3 jest jedną z niewielu witamin, których nie spożywamy w pokarmach. Dostarcza nam jej nawet krótkie nasłonecznienie. Jak jednak podać ją niemowlętom, chronionym przed szkodliwym działaniem słońca, którym niedobór substancji w odpowiednich proporcjach grozi różnymi powikłaniami? Czym jest dokładnie witamina D3? Gdzie jej szukać? Jak podawać dziecku? I jakie są skutki jej niedoboru i przedawkowania?
Partnerka wapnia i fosforu
Witamina D3 (cholekalcyferol) jest substancją, wytwarzaną wskutek promieniowania słonecznego, co oznacza, że nie musi być przyjmowana w postaci pokarmu. Główną funkcją witamin z grupy D jest stymulowanie gospodarką wapniowo-fosforową w organizmie człowieka – pomoc we wchłanianiu substancji do krwi i zapobieganie ich nadmiernemu wydalaniu. Korzystny wpływ tych pierwiastków na budowę kości, ale też stan tkanek mięśniowej i nerwowej sugeruje, że witamina ta jest niezbędna do prawidłowego rozwoju dzieci, u których zapotrzebowanie na wapń i fosfor jest dużo większe niż u dorosłych.
Rybia witamina
Ryby nie od dziś są źródłem wielu pożytecznych substancji. Są bogate także w witaminę D, dlatego aby uzupełnić zapotrzebowania na nią zaleca się spożywanie:
- ryb takich jak makrela, sardynka, tuńczyk, łosoś, śledź,
- tranu rybiego (lub innych olejów rybnych),
- także: przetworów mlecznych oraz białek jaj i wątroby.
Niedobór krzywi
Jednym ze źródeł niedoboru witaminy D3 u niemowląt jest witaminowa dieta matki. Spożywanie odpowiednich preparatów w trzecim miesiącu ciąży może przyczynić się do uniknięcia kłopotów z krzywizną u dziecka. Najczęstszą chorobą wynikającą z niedoboru witaminy D3 jest krzywica. Występuje głównie u dzieci w wieku od trzeciego miesiąca życia do dwóch lat, a jej przyczyną jest brak odpowiedniej dawki witaminy w pokarmie (głównie sztucznym bądź mieszanym). Wapń nie jest w całości wchłaniany przez jelita, mniej jest go także w surowicy krwi, a fosforany z kolei ulegają nadmiernemu wydaleniu. Organizm, szukając równowagi, produkuje PTH (parahormon), który pobiera wapń z kości. W ten sposób dochodzi do odwapnienia, którego skutkiem jest krzywica. Nie bez winy jest też miejsce zamieszkania dziecka – maluchy z dużych miast są bardziej narażone na niedobór witaminowy, ponieważ zanieczyszczenia (np. spaliny) pochłaniają cenne promienie nadfioletowe – szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Także niedobór witamin w ciąży może prowadzić do kłopotów zdrowotnych dziecka.
Jak rozpoznać, że u dziecka pojawiła się krzywica? Do najczęstszych objawów zalicza się:
- nadmierna potliwość,
- rozmiękanie potylicy,
- brak apetytu,
- niepokój,
- opóźnienie ząbkowania,
- długotrwałe zarastanie ciemiączka,
- deformacje kostne (kości stają się coraz grubsze, co prowadzi do zmian kostnych, np. twarzy czy nóg, ale też powstania garbu).
Słoneczne lekarstwo
Zaopatrzenie w witaminę D jest utrudnione szczególnie przy sztucznym bądź mieszanym karmieniu niemowlęcia. Aby zatem dostarczyć odpowiedniej dawki witaminy D3 wystarczy wystawić dziecko na działanie odbitych (np. przez liście) promieni słonecznych na jedną minutę. Tyle czasu wystarczy, by wytworzyła się witamina. Oprócz tego pomoże karmienie piersią oraz doustne podawanie preparatu zawierającego witaminę D3.
Umiar to podstawa
Witaminę D3, jak każdy lek, można przedawkować. W surowicy krwi stwierdza się wtedy podwyższony poziom wapnia (objawem tego jest m.in. tężyczka). Z hipokalcemią mamy do czynienia w co najmniej dwóch przypadkach: po pierwsze, gdy zalecona dawka preparatu jest dla dziecka zbyt wysoka, po drugie, kiedy u dziecka występuje nadwrażliwość na witaminy z grupy D. Dlatego każda decyzja o zastosowaniu leczenia poprzez podanie witaminy D3 musi być poprzedzone badaniem i wywiadem, uwzględniającym wszelkie inne możliwe źródła pobierania witaminy (np. mieszanki pokarmowe).