Na rynku polskim – pozycji prozy na temat ciąży i narodzin jest zaledwie kilka. Szkoda, bo pozwalają spojrzeć na rodzicielstwo z nieco innej strony. Oto ich krótki przegląd.
Chyba każda przyszła mama sięga po różnego rodzaju poradniki o ciąży, porodzie, macierzyństwie, rodzicielstwie i wychowaniu dziecka. Nie ma w tym nic dziwnego – te kwestie są najbardziej pożądane przez kobietę spodziewającą się dziecka. Może warto jednak oprócz poradników na nocnym stoliku położyć również kilka pozycji polskiej prozy na temat ciąży i narodzin. W odróżnieniu od poradników, na rynku takich polskich pozycji książkowych jest zaledwie kilka. Szkoda, bo pozwalają spojrzeć na rodzicielstwo z nieco innej strony. Oto ich krótki przegląd.
Polskie książki o ciąży
Mogłoby się wydawać, że ciąża i pojawienie się dziecka, to bardzo wdzięczny temat… Tymczasem przez całe wieki cud narodzin nowego życia stanowił temat tabu, i to nie tylko w literaturze, ale i w codziennym życiu. Dopiero w wieku XX zaczęły powstawać polskie utwory na temat ciąży, wychowania dzieci i uczuć z tym związanych. Nadal jednak na sklepowych półkach książki na temat ciąży nie stanowią pokaźnego zbioru. Jednakże sam fakt, że powstały i zostały wydane, świadczy o przełamaniu wielowiekowego tabu kulturowego. Choć rzeczone poradniki i książki odpowiadają sobie tematyką, istotne różnice na poziomie stylu i dystansu do opisywanej rzeczywistości sprawiają, że oba gatunki reprezentują całkiem odmienne podejście do tematyki ciąży i macierzyństwa. Warto zatem przyjrzeć się polskim książkom o ciąży.
Przymierze z dzieckiem – Maria Kuncewiczowa
Największą popularnością wśród rodziców wypowiadających się na forach internetowych cieszy się poradnik „W oczekiwaniu na Dziecko” Murkoff Heidi, Hathaway Sandee.
„Przymierze z dzieckiem” to wydany w 1927 roku pierwszy polski utwór w całości poświęcony problematyce ciąży, porodu i trudzie macierzyństwa. Bohaterką noweli Kuncewiczowej jest młoda mężatka – Teresa. Znudzona domem, szukająca rozrywek w kawiarniach, dancingach i na kortach tenisowych kobieta, prowadzi życie skoncentrowane tylko na sobie samej. Myśl o ciąży, która mogłaby zdeformować jej dziewczęce, piękne ciało, jest dla Teresy przerażająca. Ku własnej rozpaczy zachodzi jednak w ciążę, a narodziny dziecka i macierzyństwo stają się dla niej torturą. Zanim rodzi się więź – tytułowe „przymierze” – między bohaterką a jej dzieckiem, cierpi ona w sposób, jaki znany jest tylko kobietom, które same doświadczyły depresji poporodowej.
Opublikowanie opowiadania w bardzo poczytnym w tamtych czasach czasopiśmie „Bluszcz” wywołało masę protestów ze strony oburzonych czytelniczek, doprowadziło do skandalu obyczajowego i kulturowego, a w konsekwencji – do rozpadu pisma. Dlaczego? Po pierwsze, sama próba opowiedzenia o trudnych macierzyńskich doświadczeniach złamała dotkliwie tabu kulturowe. Po drugie, bohaterka noweli „mówiła głośno” o tym, że nawet dla mężatki ciąża może być faktem trudnym do zaakceptowania, a ludziom tamtego okresu takie oświadczenie nie mieściło się w głowach. Po trzecie czytelnicy nie słyszeli jeszcze wtedy o depresji poporodowej – stąd to powszechne oburzenie.
Dziś, mimo że trudne macierzyństwo i depresja poporodowa nie stanowią już tematów tabu również warto sięgnąć po tą pozycję. Choćby po to, by przekonać się, że rodzenie się więzi między matką a dzieckiem może być równie długie, bolesne, trudne i skomplikowane jak sam poród.
Księga Początku – Anna Nasiłkowska
W 1995 roku została wydana druga książka podejmującą temat ciąży, porodu i macierzyństwa. „Księga Początku” to zbiór poetyckich, drobnych utworów – przemyśleń i odczuć autorki związanych z narodzinami dziecka i pierwszymi tygodniami współbytowania matki i córki.
Z prozy częściowo poetyckiej, częściowo naturalistycznej wyłania się obraz skomplikowanego związku matki i dziecka. Utwory w tym dziele bardzo często przyjmują formę bezpośrednich zwierzeń na temat zmagań kobiety z rozbieżnymi uczuciami wobec maleństwa i z reakcjami własnego ciała na wstrząs, jakim był poród. Poród, jako coś wbrew naturze ludzkiej, przynosi autorce bowiem ból, cierpienie i niechęć do własnego ciała. Paradoksalnie jednak historia ta, pokazując huśtawkę nastrojów i przechodzenie matki od gniewu do pełnej ciepła akceptacji dziecka, jest wielką pochwałą i triumfem macierzyństwa.
Po tę książkę warto sięgnąć, choćby po to, by w gąszczu wszelkich porad – jaki wózek wybrać, albo jakim kremem smarować pupkę malucha – nie stracić z oczu tego, co najważniejsze – cudu macierzyństwa.
Polka – Manuela Gretkowska
„Polka” to wydany w 2001 roku pamiętnik ciąży, jednej z najbardziej kontrowersyjnych polskich pisarek – opis przeżyć z życia Manueli Gretkowskiej i Piotra Pietuchy. Książki Gretkowskiej nie można zaliczyć do tak zwanej „literatury kobiecej”, a cięty język autorki z pewnością spodoba się również przyszłym ojcom. Perypetie przyszłych rodziców spisane zostały bowiem w sposób prosty, nowoczesny, z humorem, szczerością i autoironią.
Manuela, bohaterka pamiętnika, udaje się na badania kontrolne. Czuje się po nich źle, ponieważ lekarz stwierdził jakieś zmiany. Po wielu wizytach wie już, że „coś jest”. Po pewnym czasie bez większego przekonania robi test ciążowy. Okazuje się, że jest w ciąży. Cały jej świat nagle ulega zmianie. Na tę wiadomość śmieje się i płacze. Szybko oswaja się z tą myślą i jest szczęśliwa, zwłaszcza, że ma przy sobie Piotra…
To książka, w której Gretkowska zawarła jednak nie tylko zapis przebiegu ciąży i porodu, ale również obszerne relacje z jej licznych w owym czasie podróży, oraz własne artykuły. Pozycja została nominowana do nagrody Nike w 2002 roku.