Zasiłki 2020 – komu przysługują i jak się o nie starać?

Każdy okres zasiłkowy liczymy od 1 listopada do 31 października roku następnego. Warto o tym pamiętać i na bieżąco sprawdzać aktualne kryteria i wymogi, uprawniające do otrzymania interesującego nas świadczenia, ponieważ ustawy dotyczące zasiłków stosunkowo często podlegają modyfikacjom. Poniżej przedstawiamy aktualne informacje, dotyczące zasiłków obowiązujących w bieżącym roku zasiłkowym.

Zasiłek macierzyński – zmiany

Zasiłek macierzyński to świadczenie, jakie otrzymuje kobieta, która urodziła dziecko. Wysokość zasiłku obliczana jest na podstawie średniej z przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego przez okres 12 miesięcy poprzedzających urodzenie dziecka. To, jaki procent podstawy wymiaru będzie wypłacany, zależy od momentu, w którym matka wystąpi o urlop oraz na jaki okres. Jeśli złoży wniosek w ciągu 21 dni od porodu, w którym występuje o wykorzystanie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego jeden po drugim, wówczas będzie dostawać 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku. W sytuacji, kiedy wystąpi o urlop rodzicielski dopiero po upływie 21 dni od porodu, wówczas w czasie 26 pierwszych tygodni (macierzyński + sześć tygodni rodzicielskiego) wypłacany jej zasiłek wyniesie 100 proc. podstawy wymiaru, zaś przez następne 26 tygodni – 60 proc. podstawy wymiaru.

W planach na nowy rok jest wprowadzenie tzw. okresu wyczekiwania w przypadku zasiłku macierzyńskiego. Ma on wynosić 90 dni dla osób ubezpieczonych obowiązkowo (zatrudnionych na podstawie umowy o pracę) i 180 dni dla ubezpieczonych dobrowolnie. Oznacza to, że dopiero po przepracowaniu w danej firmie tego okresu osoba nabędzie prawo do wypłacenia zasiłku. Zdaniem rządzących zmiany te mają na celu wyeliminowanie nadużyć, polegających na celowym zatrudnianiu się kobiet będących już w ciąży tylko po to, by uzyskać prawo do zasiłku.

Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. Kto ma do niego prawo?

rodzice, jeden z rodziców lub opiekun prawny dziecka;
opiekun faktyczny dziecka (osoba faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka);
osoba ucząca się (pełnoletnia osoba ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony).

W dwóch pierwszych przypadkach zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia przez dziecko:

18 roku życia lub
nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia lub
24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

W trzecim przypadku zasiłek przysługuje pod warunkiem kontynuowania nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia. Wysokość zasiłku rodzinnego rośnie z wiekiem dziecka i wynosi miesięcznie:

95,00 zł na dziecko do ukończenia 5 roku życia;
124,00 zł na dziecko powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia;
135,00 zł na dziecko powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.

Przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego uzależnione jest m.in. od spełnienia kryterium dochodowego – w nowym okresie zasiłkowym kryterium to nie ulega zmianie i wynosi 674 zł na osobę w rodzinie oraz 764 zł na osobę w rodzinie z dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością.

Dodatki do zasiłku rodzinnego

To dodatkowe świadczenia przysługujące osobom uprawnionym do zasiłku rodzinnego. Niektóre z nich mają charakter jednorazowy, inne wypłacane są co miesiąc. A są to:

dodatek z tytułu urodzenia dziecka – 1000 zł;
dodatek z tytułu opieki w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – 400 zł;
dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka – od 193 do 386 zł;
dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka od 90 do 110 zł;
dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – 95 zł na trzecie i kolejne dziecko;
dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – 100 zł;
dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania – od 69 do 113 zł zł.

Zasiłek pielęgnacyjny – zmiany

Zasiłek pielęgnacyjny ma na celu częściowe pokrycie wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Świadczenie przysługuje:

niepełnosprawnemu dziecku;
osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia;
osobie, która ukończyła 75 lat.

Do tej pory zasiłek pielęgnacyjny wynosił 153,84 zł, a jego wysokość nie uległa zmianie od ponad 10-ciu lat. Od listopada 2019 kwota świadczenia wzrosła o 62 zł i wynosi 215,84 zł. Zgodnie z zapowiedziami, w nowym okresie zasiłkowym możemy spodziewać się kolejnej zmiany.

Specjalny zasiłek opiekuńczy

Świadczenie przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli:

nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub
rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Zasiłek pobierany jest w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się:

orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością;
samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty kryterium dochodowego wynoszącego w obecnym okresie zasiłkowym 764 zł netto. Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego od 1 listopada 2018 r. wynosi 620 zł miesięcznie.

Zasiłek chorobowy – zmiany

Świadczenie w wysokości 80 proc. wynagrodzenia przysługuje w sytuacji, kiedy osoba ubezpieczona jest niezdolna do pracy z powodu choroby. Do tej pory było tak, że prawo do zasiłku chorobowego ubezpieczona osoba nabywała:

po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

I to właśnie ma się zmienić. W planach na nowy rok jest wydłużenie okresu wyczekiwania: 90 dni dla ubezpieczonych obowiązkowo oraz 180 dni dla ubezpieczonych dobrowolnie. Planowane jest także wprowadzenie zasady, zgodnie z którą powstanie prawa do nowego okresu zasiłkowego nastąpi tylko w przypadku, gdy ponowne zachorowanie będzie miało miejsce po upływie 90 dni od zakończenia poprzedniej niezdolności do pracy.