Dzieci stanowią niemal 30 proc. ogólnej liczby osób, ulegających zatruciu grzybami – nie warto ryzykować.
Mają piękne, różnorodne kształty, kolory i zapach. Jedni uznają je za cenny dodatek do potraw, inni – przypisują im wartości odżywcze. Zamiast jednak stawać po którejkolwiek stronie odwiecznego sporu, zrezygnujmy z tej potyczki.
Dzieci i grzyby
Z uwagi na to, że zatrucie grzybami jest szczególnie niebezpieczne dla najmłodszych, eksperci przestrzegają przed podawaniem tych smakołyków maluchom do lat 4 (choć niektórzy radzą wydłużyć „okres ochronny” do lat 10). Grzyby, poza tym, że nie posiadają nazbyt wielu walorów odżywczych (wbrew powszechnemu przekonaniu, sucha masa grzybów zawiera substancje korzystne dla naszego zdrowia), są też ciężkostrawne. Zawierają w sobie składnik zwany chityną, którego nasz organizm nie trawi – nie tylko w przenośni, ale też dosłownie – a który może mocno podrażniać przewód pokarmowy. Starszemu dziecku możemy oczywiście zaproponować pieczarki orazte gatunki grzybów, które nie budzą u nas absolutnie żadnych wątpliwości, a więc: są dopuszczone do sprzedaży, świeże i odpowiednio przyrządzone (raczej ugotowane, niż smażone, bez zbędnych ciężkostrawnych dodatków w postaci smażonego boczku, tłustej śmietany, sosów itp.).
Wato także zauważyć, że do zatrucia może doprowadzić nie tylko spożycie niebezpiecznych kapeluszników (zjedzenie grzybów nieznanych, niepewnych bądź pomylenie grzybów trujących z jadalnymi). Problemy mogą się pojawić także wskutek zjedzenia zepsutych bądź surowych grzybów jadalnych, nieprawidłowego ich przyrządzenia, nieprzestrzegania wymogów higienicznych (np. złego przechowywania)czy po prostu – nadwrażliwości na grzyby jadalne.
Niebezpieczne kapeluszniki
Warto pamiętać, że grzyby, które rozróżniamy głównie ze względu na wygląd (kolor, kształt i wielkość), charakteryzują się też różnym stopniem toksyczności. Do najbardziej niebezpiecznych zaliczamy grzyby blaszkowe (na spodniej stronie kapelusza posiadają cienkie listewki zwane blaszkami), w których gronie mieszczą się wszystkie muchomory.
Na podstawie obserwacji można stwierdzić, że zatrucia grzybami w naszym kraju charakteryzują się sezonowością. W sezonie wiosennym do najczęstszych należy zatrucie piestrzenicą kasztanowatą, w letnim- muchomorem sromotnikowym (niemal 50 proc. ogólnej liczby zatruć grzybami), zaś w jesiennym – krowiakiem podwiniętym.
Objawy zatrucia
Objawy zatrucia grzybami spowodowane są ich toksycznym działaniem na przewód pokarmowy, co powoduje uszkodzenie wątroby, nerek, a także stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Zatrucia dzieli się fachowo na te, o krótkim okresie utajenia – objawy pojawiają się zazwyczaj w okresie od pół do pięciu godzin po zjedzeniu feralnych smakołyków oraz te, o długim okresie utajenia – pierwsze objawy pojawiają się po ponad sześciu godzinach od spożycia.
W obydwu przypadkach zatrucie objawia się zazwyczaj:bólami brzucha, wymiotami, nudnościami, biegunką i podwyższoną temperaturą. Pojawić się mogą także: bóle głowy, drgawki, zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia i problemy z oddychaniem. W najcięższych sytuacjach może dojść do żółtaczki, skazy krwotocznej, śpiączki oraz wstrząsu. Konsekwencją zatrucia może być – niestety -śmierć, dlatego objawów w żadnym przypadku nie należy lekceważyć.
Pierwsza pomoc
Przy chociażby minimalnym podejrzeniu zatrucia grzybami należy się postarać opróżnić żołądek – sprowokować wymioty, ale nie zażywać w tym celu żadnych środków, np. przeczyszczających (w przypadku dorosłych pomocna okaże się ciepła woda z solą, a w przypadku dzieci – bez soli) oraz jak najszybciej zapewnić pomoc lekarską. Osoba, która pozostaje w domu, powinna zabezpieczyć resztki jedzenia (nieumyte talerze, garnek, patelnia itp.), co może być cenną wskazówką podczas stawiania diagnozy.
Warto także pamiętać, że w przypadku zatrucia grzybami badaniom powinny się poddać wszystkie osoby, które spożywały „podejrzany” posiłek nawet, jeśli nie obserwują u siebie żadnych niepokojących objawów. Rozpoznanie zatrucia nie jest bowiem łatwe i często wymagapomocy personelu medycznego. Wspomniane objawy, jakie mogą się pojawić po spożyciu potrawy grzybowej,niekiedy są po prostu wynikiem zwykłej niestrawności, co dotyczy szczególnie osób z upośledzoną czynnością przewodu pokarmowego (np. osoby cierpiące na przewlekły nieżyt żołądka i jelit, schorzenia dróg żółciowych i trzustki). Należy jednak mieć na uwadze, że im dłuższy okres utajenia zatrucia, tym większe jest ryzyko poważniejszych konsekwencji.
Zatruciom można zapobiec!
Na szczęście zatruciom grzybami można zapobiec. Przede wszystkim nie należy wybierać się na grzybobranie bez osoby, która posiada wystarczającą wiedzę na temat grzybów oraz sposobu ich zbierania (np. nie należy odcinać trzonu powyżej pierścienia, ponieważ w ten sposób typowe dla danego gatunku „cechy” pozostawiamy w lesie; nie należy zbierać okazów małych, ponieważ istnieje spore ryzyko, że nie wykształciły się u nich jeszczecechy danego gatunku i łatwo je pomylić).Należy zbierać wyłącznie znane gatunki, a przy jakichkolwiek wątpliwościach – zrezygnować ze ścięcia grzyba.
Uwaga! Najważniejsze cechy anatomiczne muchomorów to białe blaszki, bulwiasto zgrubiały trzon u postawy (ukryty w odstającej pochwie) oraz pierścień przyrośnięty w górnej części trzonu. Przy niewystarczającej znajomości grzybów najlepiej więc w ogóle zrezygnować z grzybów z blaszkami pod kapeluszem, a wybierać wyłącznie te, które mają rurki.Pamiętajmy także, ze w razie jakichkolwiek wątpliwości, co do toksyczności zebranych gatunków, zawsze możemy skorzystać z bezpłatnej porady w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.