Zmiany na skórze niemowlaka – co oznaczają?

Zarówno w okresie noworodkowym, jak i niemowlęcym, występowanie zmian na skórze dziecka jest stosunkowo powszechne i naturalne. Większość tych zmian znika jednak stopniowo i samoistnie, a co więcej – nie ma żadnego wpływu na zdrowie i rozwój naszego malca.

Plamy

Najczęściej pojawiające się zmiany to różnego rodzaju plamki. Różnią się one przede wszystkim barwą. I tak, na skórze naszego dziecka pojawić się może:

Plama łososiowa

Nazywamy tak bladoróżowe znamię, które pojawia się na karku, czole lub powiekach. Właśnie z uwagi na umiejscowienie określamy ją różnie: na karku – „uszczypnięciem bociana”, na czole (wyżej nasady nosa) – „odbiciem bocianiego dzioba”, na powiekach zaś – „pocałunkiem anioła”. Skąd te zmiany? Są spowodowane miejscowym rozszerzaniem się naczyń krwionośnych. Czy trzeba je leczyć? Nie, bowiem zanikają samoistnie w okresie pierwszego roku życia. Czasami jednak plamki te pojawiają się też w okolicy krzyżowej – wtedy są efektem zaburzeń rozwojowych drobnych naczyń krwionośnych skóry i są mniej podatne na zanikanie – mogą pozostać na zawsze, choć z czasem nieco przybledną.

Plama mongolska

Nazywamy tak płaską, bladoniebieską, zwykle dużych rozmiarów plamę, która pojawić się może w dolnej części pleców, na pośladkach, zewnętrznych powierzchniach dłoni i stóp, a czasem także – choć rzadko – na klatce piersiowej. Także i te zmiany nie wymagają leczenia i ustępują samoistnie do piątego roku życia. Skąd się biorą? Powoduje je fakt, że melanocyty, czyli komórki barwnikowe skóry, kończą swoją wędrówkę w skórze właściwej i nie docierają do naskórka. Zawarty w nich pigment odbija światło, które pada na skórę, co sprawia, że plamy mają bladoniebieskie zabarwienie.

Plama koloru kawy z mlekiem

Nazywamy tak dużą, płaską, jasnobrązową plamę o różnej wielkości i równomiernym zabarwieniu, która może pojawić się w różnych częściach ciała. Plama taka ma zwykle wyraźne, nieregularne granice, ale nie ma wyraźnego kształtu. Jest to po prostu specyficzne przebarwienie naskórka. Wprawdzie nie wymaga leczenia, jednak warto pokazać ją lekarzowi, gdyż kilka takich plam na ciele może być skutkiem choroby genetycznej.

Perły Epsteina

Tak nazywamy zmiany, które występują w postaci skupienia pojedynczych, drobnych, białych plamek w jamie ustnej, na połączeniu podniebienia miękkiego i twardego, na błonach śluzowych. Także one nie są groźne – ulegają samoistnemu złuszczeniu w przeciągu pierwszych tygodni życia.

Naczyniak

Mimo groźnie brzmiącej nazwy, naczyniaki to po prostu niewłaściwie rozszerzone naczynia krwionośne. Zazwyczaj występują na twarzy i na tułowiu, rzadziej na nogach i ramionach. Zdarza się, że występują u dziecka od urodzenia, ale czasami pojawiają się dopiero po kilku tygodniach od narodzin. Czasami jest to tylko jedna plamka, w innym przypadku plamek może być kilka. Czasami są małe, innym razem dużo większe. Zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla zdrowia dziecka i nie wymagają leczenia.

Większość zanika samoczynnie, dlatego maluch nie potrzebuje leczenia, choć dla pewności rodziców powinien pozostawać pod kontrolą onkologa. Rodzice powinni także chronić naczyniaki przed urazami oraz przed opalaniem, nie bandażować ich, dokładnie myć i natłuszczać kremem. Zabieg chirurgiczny jest potrzebny, jeżeli zmiana występuje w miejscach trudnych do pielęgnowania, jak np. na powiece, co może zaburzać widzenie. W pozostałych sytuacjach, jeśli zmiany nie przeszkadzają, ale też nie ustępują samoistnie (powinny zniknąć między piątym a dziesiątym rokiem życia), zaleca się operację w wieku około 12 lat. Zdarzają się także naczyniaki krwionośne jamiste lub jamiste żylne – mają one kolor niebieskawo czerwony i są grudkowate. Takie zmiany znikają wolniej niż pozostałe i najczęściej wymagają leczenia.

Grudki

Prosaki (milia)

Te zmiany występują w postaci łagodnych, biało-żółtych plamek bądź grudek o średnicy 1-2 mm, pojawiają się zwykle na czole, nosie oraz policzkach dziecka. Skąd się biorą? Są to przerośnięte gruczoły łojowe, naskórkowe lub podnaskórkowe cysty zastoinowe, a powstają w efekcie nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych z retencją keratyny. Znikają samoistnie, zazwyczaj w przeciągu 2 do 4 tygodni.

Trądzik noworodkowy lub niemowlęcy

Zmiany takie mogą być obecne od urodzenia lub pojawić się w pierwszych tygodniach życia dziecka. To różowo-czerwone, niewielkie grudki bądź krostki, które zwykle pojawiają się na czole, policzkach i podbródku. Powstają w wyniku stymulowania gruczołów łojowych przez hormony matczyne. Nie powinny budzić niepokoju, gdyż ustępują samoczynnie w przeciągu 3 miesięcy.

Pęcherzyki

Toksyczny rumień noworodkowy

Ta zmiana pojawia się około 2-3 dni po porodzie na skórze twarzy i tułowia dziecka. W obrębie rumieni mogą tworzyć się małe, białawe krostki, które wywołują zaniepokojenie rodziców. A jednak, stosowanie leczenia nie jest wymagane, bo prawidłowa pielęgnacja skóry powinna doprowadzić do zaniknięcia zmian po około tygodniu. Jeśli jednak zmiany powrócą w innym miejscu, sytuację warto skonsultować z lekarzem.

Potówki

Są to drobne, liczne pęcherzyki, które pojawiają się na skórze głowy, szyi, pleców, a także wokół uszu. Powstają one wskutek pocenia się dziecka, kiedy jednocześnie utrudniony jest odpływ potu. Takie zmiany pojawiają się zwykle u noworodków i niemowląt dlatego, że u dzieci gruczoły potowe są jeszcze niedojrzałe. Jedną z odmian potówek są tzw. potówki czerwone – liczne, czerwone grudki z małym pęcherzykiem na czubku. Znajdują się one głównie w miejscach, szczególnie narażonych na otarcia i ucisk, czyli np. w dołach pachowych, dołach łokciowych, podkolanowych, a także w pachwinach i na karku. Są zwykle wynikiem przegrzania malca.

By się ich pozbyć, najważniejsze jest usunięcie przyczyn, które spowodowały zbytnie pocenie się dziecka, czyli – dostosowanie jego ubioru do temperatury. Kiedy jednak zauważamy czerwoną obwódkę wokół pęcherzyka bądź ropny pęcherzyk na szczycie zmiany, należy udać się z dzieckiem do lekarza – będzie konieczne zastosowanie antybiotyku.

Łuski

Żółte, grube łuski, które swym wyglądem przypominają tłusty łupież to tzw. ciemieniucha. Powstają one w wyniku połączenia zrogowaciałych komórek skóry z łojem. Jest to związane z dużą aktywnością gruczołów łojowych, co obserwuje się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Powodem tej nadmiernej aktywności mogą być hormony kobiety, które jeszcze w jakiś czas po porodzie znajdują się w organizmie dziecka.

Zeschnięte żółte strupki mogą pokrywać nawet całą powierzchnię skóry głowy dziecka, a zdarza się też, że rozprzestrzeniają się na inne owłosione części ciała. Często jednocześnie dochodzi do rozwoju grzybów na skórze maluszka, obrzęku, zaczerwienienia, a nawet sączenia skóry. Zwykle objawy ustępują do 3. miesiąca życia, kiedy to stabilizuje się praca gruczołów łojowych.