Opisując zmiany pojawiające się w jajnikach w okresie ciąży, należy uwzględnić dwa ich rodzaje.
Po pierwsze są one związane z powiększaniem się jajnika w okresie pierwszych trzech miesięcy ciąży. Po drugie – wynikają ze zmian wydzielania wewnętrznego, a więc innych niż przed ciążą proporcji w środowisku hormonalnym.Artykuł powstał we współpracy z ekspertem: lek. med. Witoldem Kłosińskim.
Płód wydziela hormon zwany gonadotropiną kosmówkową, opisywaną skrótem hCG. To właśnie pod jego wpływem dochodzi do stymulacji jajników i ich widocznego powiększenia. Głównie swoją wielkość zwiększają komórki tworzące zrąb jajnika (jego rdzeń). Zmianom tym towarzyszą przemiany błony śluzowej macicy, przygotowującej się na implantacje płodu.
W miejscu, z którego została uwolniona w danym cyklu miesięcznym komórka jajowa, dochodzi po zapłodnieniu do wytworzenia ciałka żółtego. Od ciałka żółtego zależy utrzymanie ciąży do około 8-9 tygodnia jej trwania. Ciałko żółte w tym okresie powiększa się, dlatego jeden z jajników (odpowiedzialny za jajeczkowanie w cyklu, w którym doszło do zapłodnienia) może być większy od drugiego, który także jest powiększony.
Zmiany w jajnikach – jakie?
Od około czwartego miesiąca ciąży dochodzi do stopniowego zanikania ciałka żółtego, a w konsekwencji – do zmniejszania jajnika. Czym to jest spowodowane? Otóż w trakcie ciąży dochodzi do stopniowego przejmowania funkcji ciałka żółtego przez łożysko. Mniej więcej w 9 tygodniu ciąży utrzymanie jej nie zależy już od ciałka żółtego. Łożysko zaczyna wytwarzać wystarczające ilości hormonów do utrzymania ciąży. Rozmiary obu jajników powoli powracają do prawidłowej wielkości w trzecim trymestrze ciąży.
W zasadzie nie zdarza się, aby powiększony jajnik udało się wyczuć badając brzuch. Jednak doświadczony ginekolog z pewnością rozpozna, kiedy powiększone jajniki są wynikiem zmian fizjologicznych, a kiedy są niepokojącym sygnałem wymagającym dalszej diagnostyki i weryfikacji. Powiększanie się jajników jest na ogół niebolesne. Niektóre mamy mogą odczuwać lekki ucisk lub pociąganie w jamie brzusznej. Jest to jednak rzadkie. Bardziej intensywny i uporczywy ból należy skonsultować z lekarzem.
Autor artykułu: lek. med. Witold Kłosiński