Zmiany zachodzące w układzie pokarmowym w trakcie ciąży

O zmianach w obrębie układu pokarmowego podczas ciąży decydują zarówno zmiany hormonalne w kobiecym organizmie jak i samo powiększanie się macicy i jej ucisk na położone w pobliżu elementy układu pokarmowego.

Zmiany w jamie ustnej w ciąży

Pod wpływem zwiększenia ilości estrogenów dochodzi do przerostu naczyń krwionośnych w dziąsłach i w związku z tym do częstszych krwawień. Jednocześnie częściej niż w innym okresie może dochodzić do zmian zapalnych w przyzębiu. Dziąsła sprawiają wrażenie przerośniętych. Są nierzadko bolesne i bardzo wrażliwe. Polecane są preparaty do płukania jamy ustnej zawierające substancje stosowane w leczeniu krwawiących i przerośniętych dziąseł. W przypadku bardzo uporczywych dolegliwości wskazana jest konsultacja stomatologiczna.

W okresie ciąży w obrębie jamy ustnej mamy również do czynienia z nadmiernym wydzielaniem śliny. Ma ona charakter kwaśny, co ułatwia występowanie próchnicy zębów.

Jeśli chcesz zachować zęby do późnej starości powinnaś zawsze, a w ciąży szczególnie:

• myć zęby po każdym posiłku, minimum 2 razy dziennie;
• szczotkować zęby co najmniej 3 minuty;
• używać miękkich lub średnio twardych szczoteczek;
• stosować pasty z fluorem;
• regularnie odwiedzać stomatologa (1-2 razy do roku);
• unikać słodyczy.

Zmiany ogólne w układzie pokarmowym w ciąży

Najistotniejszą zmianą dotyczącą układu pokarmowego w okresie ciąży jest zwolnienie i osłabienie jego motoryki, a więc ruchów robaczkowych. Spowodowane jest to zwiększeniem stężenia progesteronu w surowicy. Konsekwencją zwolnienia motoryki są tendencje do zaparć. Dodatkowo, ucisk na odbytnicę powiększającej się macicy może nasilać tę tendencję.

W celu przeciwdziałania tym dolegliwościom poleca się ciężarnym spożywanie pokarmów pełnoziarnistych, ciemnego pieczywa oraz wypijanie dużej ilości wody. Wypróżnienie ułatwia wypicie szklanki ciepłej wody na 15 minut przed śniadaniem.

W związku ze zmniejszeniem się motoryki jelit pokarmy dłużej zalęgają w żołądku, co może prowadzić do zwiększonego wydzielania soku żołądkowego i w efekcie dawać objawy popularnej zgagi. Zaleca się ciężarnym w okresie nasilonych objawów częstsze przyjmowanie posiłków, za to w mniejszych ilościach. Poleca się również ograniczenie spożywania pokarmów tłustych, kawy, alkoholu oraz produktów zawierających proszek do pieczenia. Wszystkie one nasilają wydzielanie kwaśnej treści żołądka i uczucie zgagi.

Zmiany w pęcherzyku żółciowym w ciąży

W okresie ciąży obserwuje się zmniejszenie napięcia ścian pęcherzyka żółciowego. Może to doprowadzić do jego powiększenia oraz do zalegania w nim żółci. W efekcie tych zmian stwierdza się zwiększoną tendencją do występowania kamieni. W przypadku utrudnionego odpływu żółci, może pojawić się typowy świąd skóry, nasilający się szczególnie w godzinach wieczornych i nocnych. Również w przypadku dolegliwości związanych z pęcherzykiem żółciowym poleca się spożywanie mniejszych, ale częstszych porcji.

Dodatkowo powinno się wyeliminować z diety pokarmy bardzo tłuste.

Zmiany w wątrobie w ciąży

W wątrobie ciężarnych nie stwierdza się zmian. Może ona tylko zwiększyć produkcję czynników krzepnięcia (zwiększone ryzyko zmian zakrzepowych, szczególnie naczyń żylnych nóg), oraz zmniejszyć syntezę albumin, co objawia się rozrzedzeniem krwi i może prowadzić do niedokrwistości. Są to zmiany okresowe ustępując niemal natychmiast po porodzie.

Dolegliwości ze strony układu pokarmowego w ciąży zwykle nie wymagają interwencji farmakologicznej. Na ogół przestrzeganie zaleceń lekarskich jest całkowicie skuteczne. Regularne dbanie o higienę jamy ustnej, ograniczenie posiłków tłustych, zmniejszenie ilości spożywanych słodyczy oraz ewentualne stosowanie ziołowych preparatów przeczyszczających eliminuje większość dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Autor: lek. med. Witold Kłosiński

Dowiedz się więcej:

• „Grypa żołądkowa” nie istnieje?
• 10 rzeczy, do których masz prawo po porodzie
• Choroby brudnych rąk
• Ciąża a kłopoty z zębami