Oprócz tradycyjnych metod znieczulenia mamy również do czynienia z licznymi sposobami alternatywnymi, równie skutecznymi.
Opieka psychologiczna
W trakcie porodu często dochodzi do powstania błędnego koła: lęk – napięcie – ból, dlatego też zadaniem opieki psychologiczno-psychiatrycznej jest jego przerwanie. Gdy kobieta rodząca boi się porodu i bólu z nim związanego, to odczuwa go znacznie silniej niż kobieta spokojna i opanowana. Ból związany z napięciem prowadzi do skurczu mięśni i naczyń krwionośnych (gorsze ukrwienie i jednocześnie zwiększone napięcie nasila doznania bólowe).
Zadaniem psychoprofilaktyki jest:
- ogólne zapewnienie komfortu w okresie ciąży oraz przygotowanie psychiczne do porodu;
- wnikliwe poinformowanie pacjentki o przebiegu porodu i niezbędnych działaniach lekarsko-położniczych;
- objaśnienie zadań postawionych przed personelem medycznym (zaangażowanie i wspieranie podczas porodu);
- zwiększenie zaufania rodzącej do personelu medycznego;
- przekonanie rodzącej o kompetencji personelu medycznego.
Kobieta rodząca powinna być spokojna i przygotowana w odpowiedni sposób do porodu. Tylko spokój, zmniejszenie lęku i napięcia może faktycznie zredukować doznania bólowe. Rodząca musi być świadoma, że pomimo stosowania różnych metod, bólu nie uda się pozbyć i każdy poród jest związany z tym intensywnym uczuciem. Ciężarne nie powinny oczekiwać bezbolesnego porodu, gdyż pojawienie się bólu może odebrać jej chęć i siłę do dalszego porodu.
Przyszłe mamy powinny jednak pamiętać o tym, że ból w trakcie porodu nie musi być, a wręcz nie jest nie do zniesienia. Postępy w metodach jego łagodzenia (zarówno farmakologicznych jak i alternatywnych) są ogromne, a ich efekt bardzo zadowalający.
Poród bez stresu
Jest to stosowana przez niektórych położników nowa metoda porodu. Podobnie jak każda inna nie ma na celu zniesienie bólu, lecz poprawienie komfortu porodu, uspokojenie pacjentki, a przez to zmniejszenie napięcia i w efekcie zredukowanie bólu. Polega ona na zapewnieniu spokojnej atmosfery na sali porodowej, przyciemnieniu oświetlenia, wykorzystaniu spokojnej muzyki, obecności bliskiej osoby.
Akupunktura
Należy ona również do metod niefarmakologicznych. Jest skutecznie wykorzystywana w fazie porodu, w której dochodzi do rozwierania szyjki macicy. Ważne jest, aby metodą tą zajmowali się ludzie doświadczeni po odbyciu odpowiednich szkoleń. Zawsze lepiej spytać o odpowiedni certyfikat wydawany uczestnikowi kursu. Niestety należy liczyć się z tym, że pomimo akupunktury ból będzie na tyle uciążliwy, że konieczne może okazać się znieczulenie przy użyciu leków przeciwbólowych.
Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów
Jest to stosunkowo młoda technika, ale już dobrze poznana. Jest nieinwazyjną metodą, podczas której drażni się czuciowe receptory skóry elektrostymulacją. Natężenie impulsów oraz ich częstotliwość mogą być regulowane przez sama rodzącą. Nieliczne ośrodki stosują jednak tę metodę. Jest ona skuteczna w początkowym okresie rozwierania szyjki. Dzięki jej zastosowaniu udaje się zmniejszyć, (szczególnie w fazie rozwierania), stosowane dawki leków przeciwbólowych.
Gimnastyka ciężarnych
Metoda wykorzystywana podczas całego okresu ciąży. Przeciwwskazana jest u kobiet z ciążą zagrożoną oraz u kobiet z tendencją do poronień. Celem jej jest wyrobienie prawidłowych nawyków i umiejętności. Chodzi o to, aby ciężarna nauczyła się rozluźniać mięśnie i w związku z tym zmniejszać dolegliwości bólowe. Dodatkowo ćwiczenia ujędrniają brzuch oraz zwiększają elastyczność zarówno skóry jak i mięśni. Dzięki temu w okresie poporodowym udaje się szybciej i sprawniej odzyskać dawna figurę.
Gimnastyka w wodzie
Dobre efekty przynosi również gimnastyka w wodzie, popularnie zwana Aqua aerobikiem lub Aqua fitnessem. Woda odciąża stawy, dzięki czemu łatwiej jest ćwiczyć w zaawansowanej ciąży, a ćwiczenia przynoszą dużo lepsze rezultaty. Woda, masując ciało, wpływa dodatkowo kojąco, relaksacyjnie zarówno na mamę jak i na maleństwo w brzuchu. Jeżeli lekarz nie widzi indywidualnych przeciwwskazań, ćwiczyć w wodzie można przez cały okres ciąży.
Ćwiczenia rozluźniające i techniki oddychania
Zadaniem ćwiczeń rozluźniających jest, podobnie jak wyżej wymienionych metod, uspokojenie i zmniejszenie napięcia u rodzącej. Odpowiednie przygotowanie w okresie ciąży do porodu w znacznym stopniu ułatwia jego zrozumienie, jak również wykorzystanie w/w technik w okresie porodu. Jeżeli kobieta nie jest w wystarczającym stopniu przygotowana do porodu oraz świadoma dolegliwości bólowych, techniki relaksacyjne nie zdadzą egzaminu.
Technika oddychania w okresie rozwierania polega na:
- do momentu rozwarcia szyjki macicy na trzy palce, rodząca powinna oddychać głęboko i swobodnie, torem brzusznym w przerwie pomiędzy skurczami;
- zwiększenie rozwarcia szyjki, aż do zaniku szyjki, powinno charakteryzować się czterosekundowym wdechem i jak najdłuższym (około 12 – 15 sek.) wydechem;
- w momencie porodu główki rodząca powinna oddychać głęboko, z możliwie długimi wydechami oraz z wykorzystaniem toru przeponowego.
Kąpiele relaksacyjne
Stosowanie kąpieli relaksacyjnych w okresie rozwierania jest skuteczne z kilku powodów. Po pierwsze, ciepła woda zmniejsza dolegliwości bólowe. Po drugie, ma ona działanie relaksujące. Dodatkowo ciepła kąpiel może wpływać uspokajająco. Wszystkie te czynniki zwiększają komfort porodu oraz umożliwiają zmniejszenie dawek leków przeciwbólowych.
Swoboda ruchu oraz pozycja ułożenia ciężarnej
W trakcie porodu dopuszczalne jest układanie się ciężarnej w pozycji zmniejszającej ból. Zespół położniczy czuwa nad tym, aby kobieta nie przyjęła pozycji mogącej utrudnić poród lub negatywnie wpłynąć na jego dynamikę. Poza pewnymi ograniczeniami rodząca jest wspierana w wyborze dowolnej pozycji.
Podsumowanie
Wykorzystywane obecnie zarówno w opiece przedporodowej (szkoły rodzenia, kontakty z psychologiem) jak i na sali porodowej liczne techniki są skuteczne tylko i wyłącznie wtedy, kiedy są dobrze zrozumiane i zaakceptowane przez przyszłe mamy. Tylko i wyłącznie zaangażowanie w naukę oraz pogodzenie się ze świadomością, że każdy poród to ból (choć do zniesienia), daje możliwości wykorzystania wyżej wymienionych alternatywnych metod umożliwiających jego złagodzenie. Dzięki temu udaje się znacznie zmniejszyć dawki środków farmakologicznych.