Żywienie molekularne

Hipokrates uważał, że pożywienie powinno być lekarstwem a lekarstwo pożywieniem. Składniki pokarmowe oddziałują na ludzki organizm poprzez układ krwionośny i narządy wewnętrzne nie tylko na poziomie komórkowym, ale i molekularnym.

Czym jest nutrigenomika?

Chęć poznania interakcji zachodzących między dietą, a genomem przyczyniła się do rozwoju nowych dyscyplin łączących nauki o żywności i żywieniu z biologią molekularną: nutrigenomiki i nutrigenetyki. Nutrigenomika zajmuje się badaniem wpływu bioaktywnych składników diety na ekspresję genów, a także identyfikuje mechanizmy decydujące o tym w jaki sposób żywność i żywienie wpływają na stan zdrowia. Szczególnym zainteresowaniem obejmuje relacje pomiędzy dietą a genetycznymi predyspozycjami do tzw. chorób cywilizacyjnych.

Cel nutrigenetyki

Nutrigenetyka analizuje różnice genetyczne, które istnieją u poszczególnych osobników lub grup etnicznych i mogą decydować o różnicach w sposobie działania składników diety na ich genomy i fentypy. Celem nutrigenetyki jest identyfikacja polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP) oraz alleli odpowiedzialnych za zróżnicowanie odpowiedzi na reakcje organizmu na bioaktywne składniki diety.

Dieta a zdrowie

Składniki pokarmowe mogą wpływać pośrednio i/lub bezpośrednio na proces ekspresji genów. Działaniem pośrednim może być wywołanie sekrecji hormonów np. spożycie węglowodanów powoduje wzrost glukozy we krwi co pociąga za sobą zmianę wydzielania hormonów trzustkowych. Insulina zwiększa transport glukozy do mięśni i adiopacytów jak i również stymuluje w wątrobie ekspresję genów enzymów związanych z syntezą glikogenu, a w adiopacytach stymuluje ekspresję genów enzymów syntezujących triacyloglicerole. Biorąc pod uwagę różnorodność składników pokarmowych, interakcje pomiędzy wieloma genami i pozostałymi czynnikami środowiskowymi oraz zmienność genetyczną populacji powodowaną istnieniem wielu polimorfizmów pojedynczego nukleotydu istnieje potrzeba dalszych wieloośrodkowych badań.

Nowe nauki żywieniowe w przyszłości pozwolą wprowadzić tzw. odżywianie spersonalizowane oraz żywność funkcjonalną, która pozwoli korzystnie zmieniać ekspresje genów, gdzie ilość przyjmowanych składników odżywczych jest zoptymalizowana w oparciu o indywidualny profil genetyczny tak, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia chorób oraz/lub ulepszyć ogólną efektywność diety.

autor: mgr Jolanta Karwat, Nutri Center