W to, że zawał mięśnia sercowego może przytrafić się także niemowlęciu, uwierzyć trudno. W to, że stanowi jedną z dziesięciu najczęstszych przyczyn dziecięcych zgonów – jeszcze trudniej. A jednak to prawda.
Według danych sprzed trzech lat, liczba zawałów serca u dzieci, nastolatków oraz młodych dorosłych w Stanach Zjednoczonych nieustannie wzrasta (brak danych dotyczących Polski). Szacuje się, że dziecięce zawały stanowią tam aż 10 proc. wszystkich zdiagnozowanych przypadków. Zawał u dziecka, jeśli nie kończy się śmiertelnie, zawsze niesie groźne następstwa – może stać się źródłem nieodwracalnych zmian w dziecięcym organizmie.
Zawały zarezerwowane dla dorosłych?
Dlaczego więc zawał serca przez większość osób uznawany jest za schorzenie przypisane dorosłym? Oto kilka możliwych powodów:
- najczęstszą przyczyną zawału u dorosłych jest miażdżyca tętnic wieńcowych – proces zapalny, który tworzy się przez lata;
- miażdżyca to proces, który tworzy się przy akompaniamencie wielu dodatkowych czynników, jak podwyższony poziom cukru we krwi, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, podwyższony cholesterol, otyłość, siedzący tryb życia, itp. – z których większość zdaje się nie zagrażać dziecku;
- częsta rezygnacja z przeprowadzania procedury sekcji zwłok u najmłodszych, dyktowana przekonaniem, że śmierć jest efektem innych przypadłości o podobnych objawach, jak zespołu zaburzeń oddychania, ciężkiego niedotlenienia czy wrodzonej wady serca;
- brak występowania u dzieci typowych objawów zawału/różnica w objawach zawału u dzieci i dorosłych: u dorosłych jednym z typowych sygnałów zawału jest ból w piersiach, u dzieci – bardzo długi, „zanoszący” płacz; szacuje się, że 1/3 przypadków dziecięcych zawałów może być elektrokardiograficznie niema;
- z uwagi na powyższe – zawodność diagnostyki EKG w przypadku najmłodszych pacjentów;
- enzymy sercowe u małego dziecka mogą wykazywać zmienne wartości, dlatego też ich zwiększone stężenie nie jest jednoznacznym elementem diagnozy.
Przyczyny zawałów u dzieci
Przyczyny zawału serca u dzieci można podzielić na dwie ogólne grupy. Jedną stanowią wrodzone wady serca, drugą zaś – choroby zapalne tętnic wieńcowych. Do wymienionych wad serca zaliczyć można:
- genetyczne anomalie naczyń wieńcowych, jak np. zespół White-Bland-Garlanda – schorzenie, które polega na nieprawidłowym odejściu naczyń wieńcowych i według ostrożnych szacunków może odpowiadać nawet za 50 proc. dziecięcych zawałów,
- całkowite przełożenie wielkich pni tętniczych, polegające na odejściu aorty z prawej komory i pnia płucnego z lewej komory,
- tetralogię Fallota, czyli zwężenie drogi odpływu z prawej komory, powodujące zmniejszenie przepływu krwi przez płuca,
- atrezję tętnicy płucnej, czyli zarośnięcie jej zastawki.
Inne możliwe przyczyny zawałów u dzieci to:
- choroba Kawasaki, zaliczana do chorób zapalnych tętnic wieńcowych,
- zmiany, będące skutkiem leczenia nowotworów,
- kardiomiopatie, będące jedną z grup chorób mięśnia sercowego,
- zakrzepowo-zatorowe zapalenie żyły pępkowej lub nerkowej,
- izolowany zakrzep tętnicy wieńcowej,
- wewnątrzmaciczna zatorowość tętnic wieńcowych,
- bakteryjne zapalenie wsierdzia,
- guzy serca,
- progeria, czyli przedwczesna starość,
- przedwczesna miażdżyca naczyń wieńcowych,
- kurcz tętnicy wieńcowej,
- pierwotnie sercowa postać mukowiscydozy, będąca najczęściej spotykaną chorobą dziedziczną,
- operacje kardiochirurgiczne.