Gdy rodzi się wcześniak…

Dzieci urodzone przedwcześnie są narażone na różnego rodzaju powikłania i komplikacje, wymagają wzmożonej obserwacji i pielęgnacji. Czego można się spodziewać, gdy rodzi się wcześniak?

Przyczyny przedwczesnych porodów

Skoro natura „zaplanowała” czas trwania ciąży na 9 miesięcy, dlaczego nie wszystkie maluszki są w stanie wytrwać w ciepłym i bezpiecznym schronieniu, jakim jest brzuszek mamy, do wyznaczonego przez lekarza terminu porodu?

Przyczyn przedwczesnego urodzenia dziecka może być bardzo wiele, dlatego wskażemy jedynie te najpowszechniejsze:

• wady macicy, jak np. niewydolność cieśniowo-szyjkowa, mięśniaki, przegrody itp.;
• nadmierna pobudliwość skurczowa macicy;
• niektóre wady łożyska, np. łożysko przodujące;
• zakażenie wewnątrzmaciczne, w wyniku którego dochodzi do pęknięcia błon płodowych;
• zakażenie dróg moczowych;
• choroby przenoszone drogą płciową;
• nadciśnienie w trakcie ciąży;
• cukrzyca w trakcie ciąży;
• wielowodzie;
• zaawansowany wiek ciężarnej;
• stresująca lub fizyczna praca w czasie ciąży;
• korzystanie w ciąży z używek;
• wcześniej występujące porody przedwczesne, poronienia lub urodzenia martwe;
• odstęp pomiędzy ciążami krótszy, niż 6 miesięcy.

Czego można się spodziewać?

Przede wszystkim trzeba uświadomić sobie jedną prawdę: dzieci urodzone przed 37. tygodniem ciąży nie są przygotowane do samodzielnego funkcjonowania poza łonem mamy. Są nie tylko zbyt małe – ich narządy wewnętrzne nie są jeszcze w pełni rozwinięte i nie mogą pracować jak należy. Ze względu na obniżoną odporność są też dużo bardziej narażone na infekcje, niż dzieci urodzone w terminie. To właśnie dlatego wcześniaki wymagają stałej, specjalistycznej opieki – aż do chwili, w której osiągną wystarczający etap rozwoju. Czego można się spodziewać, kiedy nasze dziecko urodzi się przed czasem?

Dziecko będzie się nieco różnić od „typowego” noworodka

Warto, by rodzice byli przygotowani na to, jak będzie wyglądało ich maleństwo – wygląd wcześniaka nieco bowiem odbiega od wyglądu noworodka urodzonego o czasie. Główną różnicą jest oczywiście waga dziecka – wszystko zależy od momentu, w którym malec przyjdzie na świat, ale zdarzają się przypadki, że maluszki te nie ważą nawet jednego kilograma (przeciętny wcześniak waży około 1600-1900 gramów). Wcześniaki są też zdecydowanie szczuplejsze od noworodków i bardzo często pokryte swego rodzaju meszkiem. Ich skóra jest z reguły bardzo cienka, pomarszczona, sprawia wrażenie zbyt „luźnej”, mogą być przez nią widoczne naczynia krwionośne. Z uwagi na niedojrzałość układu nerwowego i mięśniowego, u wcześniaka często nie pojawiają się typowe dla noworodków odruchy, jak np. ssania, chwytania.

Pozostaniecie w szpitalu dłużej

Rodzice wcześniaków muszą pogodzić się z faktem, że nie zabiorą swojego maluszka do domu w trzeciej dobie po porodzie. Dzieci urodzone przed czasem trafiają na Oddział Wcześniaków i Patologii Noworodka, a długość pobytu tam zależy zawsze od danego przypadku – nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, kiedy można opuścić szpital po urodzeniu wcześniaka. Czas ten może być liczony w tygodniach, a nawet miesiącach.

Dziecko będzie przebywało w inkubatorze

Maluszek urodzony przed czasem potrzebuje specjalnego łóżeczka – mowa oczywiście o inkubatorze, do którego malec trafia zaraz po porodzie. To specjalne urządzenie, które pozwala na stworzenie dziecku kontrolowanych warunków zewnętrznych, w celu podtrzymania jego procesów życiowych.

Dziecko będzie podłączone do różnych urządzeń

Maluszki, które przyjdą na świat przed 35. tygodniem ciąży mogą mieć problemy z samodzielnym oddychaniem – takie maleństwa muszą zostać podłączone do respiratora, który wykonuje część oddechów za nie. Monitor czynności serca i oddechu kontroluje pracę serca oraz oddech za pomocą czujników przymocowanych do skóry maluszka. Na rączkę lub stopę dziecka zakłada się tzw. pulsoksymetr, który mierzy ilość tlenu we krwi.

Przy pomocą małej opaski zawiniętej wokół ramienia lub nogi dziecka kontroluje się jego ciśnienie krwi, a mały plastikowy czepek umieszczony na skórze malca to monitor dwutlenku węgla – sprawdza, jak dużo dwutlenku uwalnia się z naczyń krwionośnych pod wpływem ciepła. W żyłach maleństwa umieszczone są też wenflony, czyli rurki służące do wprowadzania płynów i leków.

Wcześniak – i co dalej?

O ile rodzice noworodków donoszonych mogą się zastanawiać, czy ulokować malca we własnej sypialni czy może od razu we własnym pokoju, zaleca się, by wcześniaki spały w pokoju rodziców – przynajmniej przez kilka pierwszych miesięcy. Jedną z przyczyn jest fakt, że dzieci urodzone przed terminem są podwójnie narażone na wystąpienie tzw. SIDS (potocznie śmierć łóżeczkowa). Jeśli dziecku zdarzały się epizody bezdechu, warto kupić czy przynajmniej wypożyczyć tzw. monitor oddechu. Jeśli u dziecka stwierdzono refluks żołądkowo-przełykowy, malca do snu należy układać z główką powyżej tułowia (można podłożyć pod przednie nogi łóżeczka kilka książek).

Mimo, że malec był karmiony w szpitalu butelką lub nawet sondą warto, by mama podjęła próbę karmienia piersią. W pierwszym etapie – do momentu osiągnięcia przez maluszka określonej wagi, do pokarmu mamy dodaje się specjalny preparat zawierający potrzebne substancje (proszek rozpuszczany jest w odciągniętym mleku, które następnie podaje się dziecku butelką lub między posiłkami mlecznymi w wodzie). Jeśli mama nie jest w stanie karmić malca naturalnie, dziecku podaje się specjalne mleko modyfikowane dla wcześniaków. Z uwagi na to, że organizmy wcześniaków szybciej się wychładzają, temperatura panująca w mieszkaniu powinna być nieco wyższa niż ta, zalecana w przypadku noworodków.

Z uwagi na to, że skóra malca jest niezwykle delikatna, warto zwrócić szczególną uwagę na dobór kosmetyków pielęgnacyjnych (im mniej składników, tym lepiej). Wcześniaków nie trzeba kąpać codziennie, chyba że lekarz zaleci inaczej. Szczegółowe wskazówki dotyczące opieki nad dzieckiem urodzonym przed terminem rodzice otrzymują przy wypisie ze szpitala, w czasie wizyt kontrolnych oraz podczas odwiedzin położnej środowiskowej.