Szacuje się, że zmaga się z nią co czwarta kobieta w wieku 25-35 lat. Nadżerka szyjki macicy – warto wiedzieć czym jest, jak się objawia i jak ją leczyć.
Diagnoza zazwyczaj budzi panikę – zwłaszcza u osób, które słyszą nazwę schorzenia po raz pierwszy. Czy to już nowotwór czy jedynie niegroźna zmiana? Co teraz? Leczyć czy może wycinać? Obserwować – jak to? Przecież może być groźna! Na te i inne wątpliwości dotyczące nadżerki szyjki macicy postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.
Choć dla wielu z nas nazwa brzmi tajemniczo, nadżerkę szyjki macicy stwierdza się niezwykle często. Szacuje się, że zmaga się z nią co czwarta kobieta w wieku 25-35 lat. Biorąc pod uwagę, że może dotknąć każdą z nas, warto wiedzieć na czym polega, czym się objawia i w jaki sposób ją leczyć.
Czym jest nadżerka macicy?
Choć nazwa schorzenia mogłaby sugerować, że mamy do czynienia z nadmiarem, nadżerka polega na czymś zgoła odwrotnym. To – mówiąc najogólniej – ubytek nabłonka błony śluzowej lub naskórka w pochwowej części szyjki macicy. Wyróżniamy jednak kilka rodzajów nadżerki – w zależności od przyczyny, z której powstaje. Nadżerka może się pojawić w wyniku urazów mechanicznych, chemicznych czy przebytych stanów zapalnych. Taką nadżerkę określa się mianem prawdziwej i charakteryzuje się ona wspomnianymi już ubytkami w nabłonku.
Nadżerką rzekomą (bardziej fachowo erytroplakią) nazywamy stan, w którym jeden rodzaj nabłonka kanału szyjki macicy zostaje zastąpiony przez inny. Jej powodem mogą być przebyte zakażenia szyjki macicy i pochwy (zwłaszcza te niepoddane odpowiedniemu leczeniu bądź niedoleczone), zaburzenia hormonalne oraz doświadczenie kilku porodów lub poronień. Wśród możliwych przyczyn nadżerki wymienia się także ciągłe używanie tamponów, przewlekłe stosowanie antykoncepcji hormonalnej, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego i częste zmiany partnerów seksualnych.
Nadżerka macicy – jak wygląda?
Niestety, nadżerkę trudno „zdiagnozować” samodzielnie na podstawie doświadczanych objawów. Bo choć schorzenie może być naprawdę groźne, rzadko sygnalizuje swoją obecność za pomocą konkretnych dolegliwości. To dlatego jej wykrycie najczęściej zawdzięczamy przypadkowi – lekarz stwierdza obecność nadżerki w czasie rutynowej kontroli. Sama zmiana ma zwykle postać niewielkiej czerwonawej plamki, jednak nadużyciem jest określanie mianem nadżerki wszelkich zmian, charakteryzujących się zaczerwienieniem, jakie pojawią się na błonie śluzowej narządu.
Ze względu na możliwe różnice w wyglądzie nadżerkę podzielono na kilka typów. Nadżerka prosta to zazwyczaj świeżo powstała zmiana o czerwonym zabarwieniu i gładkiej powierzchni. Nadżerka brodawkowata to – jak sama nazwa wskazuje – zmiana o powierzchni brodawkowatej, której towarzyszy stan zapalny. Z nadżerką gruczołową mamy do czynienia w sytuacji, kiedy w sąsiedztwie zmiany tworzą się struktury gruczołowe produkujące wydzielinę śluzową. Jeśli po odbytym stosunku seksualnym zmiana krwawi, mówimy o nadżerce krwawiącej.
Nadżerka objawy
Choć rzeczywiście trudno wskazać typowe dla nadżerki objawy, istnieją symptomy, które mogą towarzyszyć jej wystąpieniu. A są to zazwyczaj:
- obfite upławy charakteryzujące się białą, czasami żółto-zieloną barwą;
- bóle brzucha i podbrzusza;
- bóle okolicy krzyżowej;
- nieprzyjemny zapach;
- krwawienia – po badaniu ginekologicznym, po stosunku seksualnym oraz wszystkie inne poza krwawieniem miesiączkowym.
Warto jednak powtórzyć, że objawy te nie muszą wystąpić w ogóle, a nawet jeśli się pojawią – mogą świadczyć o zupełnie innych schorzeniach. To dlatego tak ważne są regularne kontrole ginekologiczne.
Nadżerka szyjki macicy – diagnoza
Nawet jeśli nadżerka zostaje wykryta przypadkiem – a to znaczy, że nie daje żadnych niepokojących objawów – nie można jej bagatelizować. Ten rodzaj ubytku w nabłonku może być bowiem zwiastunem raka szyjki macicy. To dlatego każda kobieta, u której stwierdzono nadżerkę, powinna poddać się badaniu cytologicznemu – stanowi ono punkt wyjścia do określenia rodzaju i kierunku zmian. Jeśli poza zmianą w nabłonku nie stwierdza się innych niepokojących dolegliwości, zaleca się z reguły obserwację i kontrolę. Co to oznacza? Regularne odwiedzanie gabinetu ginekologicznego. Bo – jak można się domyślić – nadżerkę bezobjawową trudno kontrolować samodzielnie.
Leczenie wdraża się natychmiast w przypadku nieprawidłowego wyniku cytologicznego, w sytuacji, kiedy zmianie towarzyszy stan zapalny, krwawienie lub infekcja, a także przy jednoczesnym zdiagnozowaniu zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). W przypadku otrzymania nieprawidłowego bądź budzącego wątpliwości wyniku cytologii przeprowadza się dodatkowo badanie kolposkopowe. Polega ono na obserwacji szyjki macicy za pomocą urządzenia, które umożliwia uzyskanie trójwymiarowego obrazu w nawet 50-krotnym powiększeniu. W czasie badania istnieje możliwość pobrania materiału do biopsji, co pozwala określić charakter zmiany. Badanie kolposkopowe przeprowadza się w celu wykluczenia zmian nowotworowych.
Nadżerka szyjki macicy – leczenie
Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych i stymulujących nadżerkę do gojenia (antybiotyki oraz substancje przeciwgrzybicze i przeciwpierwotniakowe – globulki, tabletki dopochwowe, kremy dopochwowe). Istnieje też możliwość zastosowania preparatów chemicznych (tzw. koagulacja chemiczna), których celem jest likwidacja zmienionego chorobowo nabłonka. Zabiegi trzeba jednak powtarzać, mogą skutkować krwawieniami, a proces gojenia wydłuża się.
Opisane metody leczenia zachowawczego nie będą skuteczne w przypadku zmian o dużych rozmiarach. W takiej sytuacji podejmuje się decyzję o przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego. Obecnie rozważa się następujące metody leczenia zabiegowego nadżerki:
- elektrokoagulacja (wypalanie) – to usuwanie nadżerki za pomocą iskry elektrycznej. Zabieg jest bezbolesny i skuteczny, jego wadą jest jednak ryzyko powstania trwałych blizn oraz zwiększenia bolesności miesiączek (czas gojenia: 3-5 tygodni),
- kriokoagulacja (zamrażanie) – to usuwanie nadżerki poprzez zamrożenie jej ciekłym azotem. Zabieg jest bezbolesny i skuteczny w leczeniu dużych zmian (czas gojenia: około miesiąca),
- fotokoagulacja (laseroterapia) – to usuwanie nadżerki za pomocą końcówki emitującej fale świetlne. Zabieg jest bezbolesny i skuteczny w leczeniu niewielkich zmian (czas gojenia: około 2 tygodnie).
Wybór metody leczenia nadżerki szyjki macicy zależy od wielkości zmiany, jej charakteru i umiejscowienia, a także od wieku pacjentki. Wszystkie zabiegi można przeprowadzić ambulatoryjnie – nie istnieje więc konieczność hospitalizacji. W kontekście nadżerki kluczowe jest jednak przypomnienie o konieczności regularnych kontroli ginekologicznych – nawet przy braku jakichkolwiek niepokojących objawów. Pozwoli to na wykrycie i wyleczenie zmiany jeszcze zanim ta zacznie rodzić realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.