Według najnowszych badań około 1-3% ciężarnych kobiet przechodzi w okresie ciąży zabieg chirurgiczny. Czy to bezpieczne dla płodu i przyszłej mamy?
Zabiegi operacyjne wykonywane u ciężarnych mają na celu ratowanie życia przyszłej mamy. Pewna część zabiegów i operacji wykonywana jest na płodzie jeszcze w czasie jego rozwoju wewnątrzmacicznego. Podstawową zasadą jest stwierdzenie, że w większości przypadków decyzja dobra dla ciężarnej jest decyzją dobrą dla płodu.
Operacje u ciężarnych
Głównym kryterium jest diagnoza, że w danej sytuacji nie można czekać z interwencją chirurgiczną do rozwiązania, gdyż ryzyko z tym związane jest większe niż z natychmiastową operacją.
Ciężarna wraz z ojcem dziecka poinformowana o konieczności operacji, o konsekwencjach i istniejącym ryzyku związanym zarówno z operacją w okresie ciąży jak i po jej rozwiązaniu zderza się z bardzo silnym stresem związanym z obawą o stan zdrowia ich nienarodzonego dziecka. Rzadko kiedy brane przez nią pod uwagę jest zaawansowanie procesu wymagającego interwencji. W takiej sytuacji cały zespół lekarski musi być gotowy na udzielenie wszelkich informacji oraz odpowiedź na pytania przyszłych rodziców. W skład takiego zespołu powinni wchodzić lekarze specjaliści z takich dziedzin jak: chirurgia, położnictwo i ginekologia, anestezjologia, pediatria i neonatologia. W niektórych ośrodkach rodzice mogą liczyć także na pomoc psychologa. Ostateczna decyzja, co do operacji spada i tak na ich barki.
Ryzyko dla matki i dla dziecka
Problem związany jest zarówno z ryzykiem, który dotyczy samego zabiegu chirurgicznego jak i działań anestezjologicznych w jego trakcie. Leki anestezjologiczne podawane w trakcie operacji przechodzą przez łożysko i dostają się bardzo szybko do organizmu rozwijającego się dziecka. Ich niekorzystne działanie (toksyczne, teratogenne) zależy w głównej mierze od stopnia rozwinięcia i dojrzałości płodu. Niewątpliwie w takiej sytuacji leki dobierane przez zespół anestezjologiczny będą wypadkową ich działania znieczulającego i najmniejszego ryzyka dla stanu zdrowia płodu. Kobieta przed planowanym zabiegiem w czasie ciąży musi dokładnie zapoznać się z udzielonymi jej przez anestezjologa informacjami.
W trakcie przeprowadzanych procedur chirurgicznych monitorowane są zarówno parametry życiowe ciężarnej jak i płodu. Na miejscu znajduje się zespół neonatologów gotowych do zajęcia się noworodkiem, jeżeli pojawiłaby się konieczność wykonania cesarskiego cięcia celem ratowania jego życia. Musi to być oczywiście odpowiednio dojrzały płód. Zaawansowanie diagnostyki prenatalnej dało możliwość nie tylko wczesnego wykrywania niezdiagnozowanych dotąd przypadków, ale jednocześnie możliwość interwencji wewnątrzmacicznej, która daje możliwość zapobiegania postępującym uszkodzeniom organów i niepełnosprawności dziecka.
Oczywiście pojawiają się liczne pytania o charakterze zarówno medycznym jak i etycznym. Odpowiedź na nie nie zawsze jest łatwa i jednoznaczna. Nierzadko należy podjąć ryzyko i wybrać „mniejsze zło”. Liczne głosy podnoszą tezę, że naczelną zasadą powinno być kierowanie się dobrem matki, gdyż, jeżeli jej stan zdrowia ulegnie pogorszeniu to stan zdrowia jej dziecka także.
Podsumowanie
Operacje ze wskazań nagłych nie są przeciwskazane w ciąży. Ratowanie życia kobiety ciężarnej zawsze będzie nadrzędnym celem, jednakże metody chirurgiczne i zastosowane środki anestezjologiczne muszą być zmodyfikowane ze względu na obecność płodu. Jeżeli istnieje możliwość odroczenia operacji (np. z pierwszego trymestru na drugi, z okresu ciąży na okres połogu) należy taką decyzję podjąć. Musi ona jednak uwzględniać stan zdrowia ciężarnej i nie rokować jego istotnego pogorszenia.
Decyzja musi być wypadkową po pierwsze stanu zdrowia ciężarnej, po drugie możliwości utrzymania dziecka przy życiu. Śmiertelność noworodków w 25 tygodniu życia wynosi 90% po 30 tygodniu 15%. Jeżeli stan zdrowia matki rokuje dobrze warto ten okres odczekać, gdyż może się okazać, że uda się przeprowadzić operacje i uratować dziecko.