Fetal-Maternal Hemorrhage, czyli przeciek płodowo-matczyny

Przeciekiem płodowo – matczynym (FMH) nazywamy przejście krwi płodowej do krążenia matki w czasie ciąży lub porodu.

kobieta w ciąży z przeciekiem płodowym


Podziel się na


Przeciek płodowo – matczyny odbywa się to w trakcie okresu ciąży oraz w momencie, gdy rozpoczyna się już poród. 

Jak to wygląda?

Łożysko, które powstaje z tkanki łącznej błony śluzowej macicy i zewnętrznej warstwy komórek otaczających zarodek, służy nie tylko przekazywaniu dziecku potrzebnych do przeżycia składników, ale także zapobieganiu przedostania się tych niepożądanych. Co ciekawe – zasada ta działa w obie strony. Niestety, mimo istnienia bariery łożyskowej zdarza się tak, że do krwiobiegu matki przedostaje się krew dziecka.

Naczynia krwionośne matki i dziecka – mimo, że ich bliskość umożliwia wzajemną wymianę substancji, w łożysku pozostają od siebie oddzielone. Jednak w końcowym okresie ciąży oraz podczas porodu krwinki płodu mogą się przedostać do krwiobiegu matki. Szacuje się, że w niemalże 96 proc. przypadków objętość krwi, która przecieka do krążenia matki jest mniejsza niż 1 ml, u bardzo niewielkiego odsetka przekracza 15 ml, a zdarza się i tak, że jej ilość oscyluje w granicach 150 ml, co określa się dużym lub masywnym przeciekiem płodowo-matczynym (szacunkowo występuje raz na 5000 porodów).

Czynnikami, zwiększającymi ryzyko krwawienia są: poród martwego dziecka, cesarskie cięcie, łożysko przodujące, interwencje do jamy macicy podczas ciąży i porodu, uraz brzucha, ciąża mnoga i ciąża pozamaciczna. W zdecydowanej większości przypadków przyczyna pozostaje niejasna.

Co dalej?

Skutkiem kontaktu komórek układu odpornościowego matki z antygenami krwinek płodu bywa wytworzenie przeciwciał skierowanych do antygenów krwinek czerwonych. W efekcie relacji przeciwciał z krwinkami (zwykle następnego dziecka) pojawić się może niedokrwistość immunohemolityczna, małopłytkowość immunologiczna, lub tzw. neuropenia.

W przypadku, gdy matka posiada układ antygenów krwi RH(-) i uczulona jest na antygen D, a dziecko posiada grupę krwi Rh(+), wówczas mówimy o konflikcie serologicznym. Krwinki płodu otoczone przeciwciałami są niszczone przez jego własne komórki, co nazywamy chorobą hemolityczną noworodka. Może mieć ona różny przebieg: łagodny z lekką niedokrwistością bądź ciężki z głęboką niedokrwistością, niewydolnością krążenia, obrzękiem płodu i jego śmiercią. Leczenie dziecka z chorobą hemolityczną polega na przetaczaniu krwi – jeszcze w czasie ciąży lub po porodzie, potem konieczne mogą być transfuzje wymienne, uzupełniające oraz fototerapia.

kobieta w ciąży z przeciekiem płodowym

Jak zapobiegać?

Kobiety, które dotychczas nie miały oznaczonego czynnika Rh i poziomu przeciwciał, tego rodzaju diagnostykę powinny przeprowadzić już w pierwszym trymestrze ciąży. U osób z grupą krwi Rh(-) badanie poziomu przeciwciał należy powtórzyć w 28 tygodniu. Dzięki niemu można stwierdzić, czy w trakcie ciąży nie doszło do tzw. serokonwersji, czyli wytworzenia przez matczyny organizm wspomnianych przeciwciał. U ciężarnych, u których stwierdza się występowanie przeciwciał skierowanych przeciwko krwinkom płodu, badania powtarza się w czterotygodniowych odstępach. Zaleca się także regularne badania USG pod kątem objawów choroby hemolitycznej u płodu, a to – daje szansę na wczesne stwierdzenie ewentualnych zmian i podjęcie szybkiej interwencji. W niektórych przypadkach nakłuwa się żyłę pępowinową i pobiera z niej krew do badania.Ocenia się ją pod kątem obecności czynnika Rh i przeciwciał matczynych będących zagrożeniem dla krwinek płodu.

U kobiet, które charakteryzują się czynnikiem krwi Rh(-) i nosiły płód oznaczony czynnikiem Rh(+), stosuje się działania profilaktyczne. Po każdej ciąży podaje się im immunoglobulinę Anty-D, której dawka zależy od liczby urodzonych dzieci, rodzaju porodu oraz ewentualnych poronień. Z uwagi na to, ze profilaktykę tę ocenia się jako bardzo skuteczną, kobiety objęte prawidłową opieką nie muszą się obawiać choroby hemolitycznej u noworodka nawet w przypadku konfliktu serologicznego.