Elementarz porodu

Spokojnie – specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy Elementarz Porodu. Dzięki niemu jeszcze raz przyswoisz sobie najważniejsze pojęcia, zasady i wymogi. A wszystko, żeby łagodnie i dzielnie dotrwać do finału – szczęśliwego finału.

A jak skala Apgar

Skala Apgar służy do oceny zdolności adaptacyjnych nowo narodzonego dziecka poza łonem matki. Punkty Apgar są wykorzystywane w celu oceny zdrowia noworodka w pierwszych 5-ciu minutach życia, dzięki czemu lekarz dowiaduje się, czy potrzebna jest dziecku natychmiastowa pomoc. Ocena przeprowadzana jest dwukrotnie – w 1 i 5 minucie po narodzinach. Ocenie podlegają: kolor skóry, oddech, krążenie, reakcje na drażnienie (odruchy), napięcie mięśniowe. Dziecko może dostać minimalnie 0, a maksymalnie 10 punktów. Im wyższa jest suma punktów, tym mniej objawów świadczących o niedotlenieniu czy zaburzeniach krążenia. Maluszek w bardzo dobrym stanie otrzymuje dziesiątkę.

B jak bóle porodowe

Towarzyszą każdej kobiecie, która rodzi dziecko. Czasem porównywane są do bólów menstruacyjnych, ale o znacznie większej sile. Ich natężenie i rodzaj informują przyszłą mamę, na jakim etapie jest poród, ale także motywują do instynktownych zachowań. Wiele kobiet boi się porodu właśnie ze względu na ból im towarzyszący. Łagodzić ból pozwala zaś wiele metod – zarówno naturalnych, jak i inwazyjnych (np. znieczulenie zewnątrzoponowe). Co ciekawe – w czasie porodu organizm wydziela specjalne hormony – endorfiny, które działają znieczulająco.

C jak cesarskie cięcie

Nie zawsze poród siłami natury jest możliwy. Wtedy potrzebna jest interwencja chirurgiczna. Cesarskie cięcie polega na urodzeniu dziecka i łożyska poprzez nacięcie przedniej ściany powłok brzusznych i macicy. Zabieg ten jest wykonywany, gdy poród naturalny stanowi zagrożenie dla matki lub dziecka. Decyzja o takim rodzaju porodu może być podjęta przez lekarza już w trakcie akcji porodowej albo dużo wcześniej. Nazwa operacji – cięcie cesarskie – wiąże się jeszcze ze starożytnym Rzymem, gdzie prawo zakazywało pogrzebania ciężarnej kobiety bez wyciągnięcia z jej łona płodu.

D jak depresja poporodowa

Może pojawić się w ciągu 6 miesięcy od porodu. Jej najczęstsze objawy to zaburzenia snu, brak apetytu lub nadmierny apetyt, bardzo obniżony nastrój, silne lęki o dziecko i jego zdrowie, a nawet myśli samobójcze. Szacuje się, że dotyka ok. 20% młodych matek. Jest poważnym zaburzeniem, którego nie można bagatelizować – należy ją leczyć.

Depresji poporodowej nie należy mylić z baby blues, które pojawia się w 3., 4. dobie po porodzie i po kilkunastu dniach mija.

E jak endorfiny

Jedne z hormonów wydzielających się podczas porodu. Pomagają znieść nadmierne odczuwanie bólu, nie powodując zatrzymania akcji porodowej. Mają też ogromny wpływ na psychikę – dają uczucie ogromnej radości, euforii, poprawiają samopoczucie. Po narodzinach odpowiedzialne są za tworzenie więzi między matką a dzieckiem.

F jak fazy porodu

Poród składa się trzech etapów. Pierwszy to faza rozwierania, drugi – faza wydalania, trzeci – faza łożyskowa:

Faza pierwsza – rozwieranie szyjki

Trwa od 8 do nawet 18 godzin. Zaczyna się delikatnymi skurczami przypominającymi bóle miesiączkowe. Kiedy skurcze pojawiają się regularnie co 7-10 minut lub odeszły wody płodowe, należy udać się do szpitala. Gdy szyjka macicy osiąga rozwarcie około 7 centymetrów, zaczyna się trudny i bolesny moment. Ważne, aby postępować wtedy zgodnie z instrukcjami położnej, prawidłowo oddychać, przyjmować najbardziej wygodne pozycje.

Faza druga – parcie

Trwa od kilku minut do jednej, maksymalnie dwóch godzin. Parcie jest odruchowe, nie można go zatrzymać. Od chwili kiedy pojawi się główka dziecka, jest już znacznie łatwiej. Zdarza się, że w tej fazie porodu nacinane jest krocze – aby uniknąć pęknięcia. To najpiękniejszy moment – pojawia się dziecko, a tatuś może przeciąć pępowinę.

Faza trzecia – rodzenie łożyska

Trwa od kilkunastu do 30 minut. Zazwyczaj jest bezbolesna. Zaraz po urodzeniu łożyska można przytulić maluszka i przystawić go do piersi.

G jak geny

Już w chwili zapłodnienia znane są cechy dziecka: płeć, kolor oczu, włosów, iloraz inteligencji czy podatność na konkretne choroby. Wszystkie te informacje zapisywane są w zawierających geny 23 parach chromosomów. W każdej parze jeden chromosom pochodzi od mamy, a jeden od taty dziecka. Maluch nigdy jednak nie jest w połowie podobny do jednego rodzica i w połowie do drugiego. Wszystko bowiem zależy od genów recesywnych i genów dominujących. Kiedy spotka się gen dominujący odpowiedzialny na przykład za długie rzęsy z genem recesywnym, to jest duże prawdopodobieństwo, że nasz maluch będzie miał piękne, zalotne spojrzenie.

H jak hormony

W czasie porodu wydzielane są hormony, które – uzupełniając nawzajem swoje działanie – pomagają przyjść dziecku na świat. Oksytocyna powoduje skurcze i odpowiada za kształtowanie się więzi matki z dzieckiem. Adrenalina pomaga w parciu. Endorfiny działają znieczulająco, dzięki nim pojawia się również uczucie radości.

I jak inkubator

Specjalne urządzenie, za którego pomocą stwarza się kontrolowane warunki zewnętrzne w celu podtrzymania procesów życiowych oraz rozwoju i wzrostu. Do inkubatora trafiają przedwcześnie urodzone noworodki (wcześniaki), a także dzieci o małej masie urodzeniowej. Zadaniem inkubatora jest wytworzenie mikroklimatu o odpowiedniej temperaturze, wilgotności, dopływie powietrza, a także zapewnienie określonego pokarmu.

J jak joga

Polecana wszystkim kobietom w ciąży. Pomaga pokonywać ciążowe dolegliwości. Wpływa na pozytywne nastawienie. Ważna jest też w czasie porodu – uczy bowiem prawidłowego oddechu, rozluźniania mięśni, aktywnego uczestnictwa w porodzie. Po narodzeniu dziecka pozwala szybko zaś wrócić do dawnej formy. Joga ćwiczy bowiem zarówno ciało, jak i umysł przyszłej mamy.

K jak KTG

KTG, czyli monitorowanie czynności serca płodu z jednoczesnym zapisem czynności skurczowej macicy, to jedno z podstawowych badań. Wykonuje się je pod koniec ciąży i w trakcie porodu, aby wiedzieć, w jakim stanie jest dziecko, żeby – w razie zagrożenia – jak najszybciej zareagować. Metoda ta umożliwia wczesne rozpoznanie niedotlenienia u płodu i tym samym pozwala uniknąć późniejszych nieprawidłowości u dziecka.

L jak lewatywa

Lewatywa to zabieg medyczny polegający na wlewaniu przez odbyt płynu do jelita grubego w celu usunięcia mas kałowych. Stosowano ją już tysiące lat przed naszą erą. Wykonanie lewatywy personel medyczny może zaproponować w pierwszym okresie porodu. Przyśpiesza ona akcję porodową, chroni noworodka przed ewentualnym kontaktem z kałem. Każda mama może odmówić zabiegu lub wykonać go przed porodem w domu.

Ł – spojenie łonowe

Ból w obrębie spojenia łonowego spowodowany jest najczęściej jego rozejściem, pęknięciem lub rozerwaniem w czasie ciąży lub porodu. Już pod koniec ciąży może pojawić się mały ból w obrębie dolnego odcinka miednicy. Przyszła mama ma wtedy problemy ze sprawnym chodzeniem, odczuwa ból podczas wysiłku. Wtedy może dojść do tzw. cichego rozejścia spojenia. Poważne urazy spojenia łonowego mogą zaś pojawić się w trakcie ciężkiego porodu. Ujawniają się one najczęściej dopiero w połogu i wymagają leczenia.

M jak macica

Obniżenie się dna macicy jest jednym z objawów poprzedzających poród. Związane jest to ze wstawianiem się części przodującej ciała dziecka (najczęściej główki) w miednicę matki. Towarzyszą temu różnie dolegliwości: częstsze oddawanie moczu, odczuwanie nacisku na pęcherz moczowy, zaparcia. U pierworódek występuje to w ostatnich 2-3 tygodniach ciąży, u wieloródek najczęściej dopiero w trakcie rozpoczęcia akcji skurczowej.

N jak nacięcie krocza

W większości polskich szpitali rutynowo przeprowadza się je przy porodzie. Zabieg ten jednak w wielu przypadkach nie jest niezbędny, a czasem wręcz – może być bolesny w skutkach. Stosuje się go, aby szybciej zakończyć poród, ale rodząca ma prawo odmówienia wykonania zabiegu. Istnieje też wiele metod zapobiegających nacięciu krocza. Ćwiczenia mięśni Kegla, pływanie czy ćwiczenia wykonywane w szkołach rodzenia mają na celu ograniczyć ryzyko nacięcia czy pęknięcia krocza w czasie porodu.

O jak oksytocyna

Nazywana hormonem miłości. Powoduje skurcze, a także odpowiada za zachowania opiekuńcze matki wobec noworodka – odpowiedzialna jest za budowanie więzi między nimi. Niekiedy podaje się ją w kroplówce, aby wywołać poród. Może być on jednak wtedy dłuższy i bardziej męczący, szczególnie jeśli szyjka macicy jest jeszcze twarda, zamknięta i nieprzygotowana.

P jak położna

Odgrywa szczególną rolę w czasie porodu. Kontroluje rozwarcie, słucha tętna płodu, podpowiada, jak oddychać i przeć. Wspiera także psychicznie, a po porodzie pomaga w karmieniu piersią czy ubieraniu maluszka. Ważne więc, by mieć do niej pełne zaufanie. Dlatego wiele kobiet decyduje się na wynajęcie położnej i poznaje ją jeszcze przed porodem – wtedy rodzice czują się znacznie pewniej i bezpieczniej.

R jak rodzinny poród

Polega na aktywnym uczestnictwie podczas narodzin dziecka i wspieraniu kobiety rodzącej przez bliską osobę – najczęściej jest to ojciec dziecka. Prawo do niego ma każda kobieta, która rodzi w naturalny sposób. Porody rodzinne najczęściej odbywają się w specjalnie przystosowanych do tego salach i nie można za nie pobierać opłat. O zamiarze rodzenia z bliską osobą należy wybrany szpital poinformować jeszcze przed rozwiązaniem, bo wiele placówek wymaga wykonania specjalnych badań albo zakupu odzieży ochronnej.

S jak sala porodowa

Specjalna sala przygotowana do porodu. W wieli szpitalach na rodzące czekają pojedyncze sale, ciągle jednak można się też spotkać z salami, gdzie przygotowanych jest kilka stanowisk. Na sali porodowej znajdziemy aparaturę medyczną, jak również rozmaite akcesoria, które pomagają przyszłej mamie w kolejnych fazach porodu: wanna, piłka, stołek położniczy, worek sako.

T jak termin porodu

Istnieje kilka metod ustalania terminu porodu. Od pierwszego dnia ostatniej miesiączki – tzw. reguła Naegelego. Od dnia poczęcia. Od dnia skoku podstawowej temperatury ciała. Ciąża trwa przeciętnie 266 dni, czyli 40 tygodni, 9 miesięcy kalendarzowych, 10 miesięcy księżycowych. Okazuje się jednak, że tylko 4% dzieci rodzi się w przewidzianym dniu. Termin porodu pomagają obliczyć też specjalne kalkulatory.

U jak urlop macierzyński

Przysługuje każdej kobiecie, która rodzi dziecko w momencie, kiedy pozostaje w stosunku pracy. Został on ustanowiony, aby zapewnić ochronę zdrowia kobietom w ciąży, jak również tuż po porodzie. Zapewnia on mamie możliwość opieki nad jej dzieckiem. Zgodnie z obowiązującym obecnie prawem część urlopu może wykorzystać również ojciec dziecka.

W jak wody płodowe

Wody płodowe to płyny zawarte w błonach płodowych. Tworzą one odpowiednie środowisko dla rozwijającego się płodu, amortyzują i zapewnia swobodę ruchów. W skład płynu owodniowego wchodzą drobinki mazi płodowej, złuszczone komórki i produkty przemiany materii, a także substancje odżywcze: glukoza, białka i tłuszcze. Odejście wód płodowych to znak, że poród się rozpoczął. Powinny być przezroczyste lub białe. Jeśli ich kolor jest inny (zielonkawy lub brązowy), należy jak najszybciej udać się do szpitala.

Z jak znieczulenie zewnątrzoponowe

Uznawane z jedną z najskuteczniejszych metod łagodzenia silnego bólu porodowego. Polega na wprowadzeniu leku znieczulającego w przestrzeń między kręgami kobiety (do przestrzeni zewnątrzoponowej kanału kręgowego, gdzie przebiegają nerwy przewodzące doznania bólowe). Wykonuje je anestezjolog, który wprowadza cewnik do przestrzeni zewnątrzoponowej i bezpiecznie pozostawia go tam, dzięki czemu można w sposób ciągły podawać i regulować dawkę leku potrzebną do uzyskania odpowiedniego znieczulenia. Najczęściej znieczulenie takie jest traktowane jako usługa ponadstandardowa za dodatkową opłatą (300–600 zł). Jeśli jednak ginekolog uzna, że jest ono konieczne ze względów zdrowotnych, wówczas wykonywane jest bezpłatnie.